Wrth ymateb i lythyr agored yn mynegi pryderon am helynt y Fedal Ddrama eleni, mae’r Eisteddfod wedi cydnabod nad yw eu datganiadau am y sefyllfa cyn hyn wedi “lleddfu gofidiau nifer o bobol am y penderfyniad”.
Mae’n debyg fod enillydd wedi dod i’r brig yn y gystadleuaeth, ond fod penderfyniad wedi’i wneud i atal y gystadleuaeth ar ôl cael gwybod pwy oedd y dramodydd buddugol.
Yn sgil penderfyniad yr Eisteddfod i beidio gwneud sylwadau pellach, roedd nifer o ddamcaniaethau wedi cael eu rhannu, gan gynnwys bod deallusrwydd artiffisial (AI) wedi cael ei ddefnyddio.
Fe wnaeth yr Eisteddfod Genedlaethol gyhoeddi ddiwrnod cyn y byddai’r seremoni’n cael ei chynnal na fyddai’n cael ei chynnal wedi’r cyfan, ac na fyddai’r beirniaid – Geinor Styles, Mared Swain a Richard Lynch – yn gwneud sylw pellach.
Daeth y penderfyniad “bod yn rhaid atal y gystadleuaeth eleni” yn dilyn trafodaeth ar ôl beirniadu’r gystadleuaeth.
Chafodd y feirniadaeth mo’i chyhoeddi yn y Cyfansoddiadau a Beirniadaethau chwaith, ond roedden nhw wedi cysylltu â’r cystadleuwyr i gynnig sylwadau.
Llythyr agored
Erbyn ddoe (dydd Mercher, Rhagfyr 12), roedd 242 o bobol wedi llofnodi’r llythyr, sydd i’w weld yn ei gyfanrwydd isod:
Yda chi’n hapus i daro eich enw ar ddiwedd y llythyr agored yma at yr Eisteddfod? Ymunwch â’r rhestr o enwau sydd eisioes ar gynnydd. Diolch. Ac ail-drydarwch. pic.twitter.com/8IC9WR4kZT
— Paul Griffiths (Fo/Fe) 🏳️🌈✊🏻🇵🇸 (@Paul_Griffiths_) November 30, 2024
Ymateb yr Eisteddfod
Yn y llythyr gan yr Eisteddfod, mae Ashok Ahir, Llywydd y Llys, wedi “diolch i’r rhai sydd wedi llofnodi’r llythr agored at Gyngor a Bwrdd yr Eisteddfod”.
“Rydym yn gwerthfawrogi fod y penderfyniad i atal cystadleuaeth y Fedal Ddrama’n parhau yn bwnc llosg i nifer,” meddai.
“Rydym wedi gwrando yn ofalus ar y feirniadaeth sydd wedi ei gylchredeg yn barod, ac yn derbyn na fu i’n datganiadau cynt leddfu gofidiau nifer o bobol am y penderfyniad.
“Bwrdd Ymddiriedolwyr yr Eisteddfod, a’r Bwrdd yn unig, sydd yn gyfrifol am y penderfyniad hwn.
“Ni ddylid felly beirniadu unrhyw wirfoddolwyr sy’n ymwneud â’r Eisteddfod nac ychwaith y staff.
“Isod ceir ymateb i’r ddau fater a godwyd gennych chi.”
Y Symposiwm Rhithiol
“Cynhaliwyd y Symposiwm Rhithiol yn Nhachwedd eleni i drafod cynrychiolaeth yn y theatr yng Nghymru, ac i geisio edrych ymlaen at y dyfodol,” meddai’r llythyr wedyn.
“Mae’n ddrwg gennym os nad oeddech yn teimlo i chi gael mynegi eich barn yn y digwyddiad.
“Roedd cyfle i bobol ofyn cwestiynau drwy’r ffordd arferol o fewn Webinar drwy gydol y sesiwn, ac fe wnaethpwyd hyn yn glir fwy nag unwaith yn ystod y noson.
“Ni rwystrwyd unrhyw berson rhag gwneud sylwadau na chodi cwestiynau ar unrhyw bwynt.
“Roedd pob sylw a chwestiwn yn weledol i’r panel.
“Mae’n werth hefyd nodi mai ychydig iawn o’r rheini sydd wedi llofnodi’r llythyr agored (llai nag 8%) oedd wedi cofrestru ac felly wedi mynychu’r Symposiwm.
“Roedd y Symposiwm yn gyfle i godi nifer o egwyddorion pwysig sydd hefyd wedi’u trafod gan ein panelau a’n pwyllgorau wrth ddiwygio ein prosesau, rheolau a’n hamodau o ran y cystadlaethau.
“Yr ydym yn credu y bydd yr egwyddorion hynny yn rhoi hyder i gystadleuwyr, beirniaid, a charedigion yr Eisteddfod a’r theatr yng Nghymru pan eu cynhwysir yn ein canllawiau a’n prosesau ar eu newydd wedd.”
‘Y modd yr ymatebodd yr Eisteddfod i’r hyn ddigwyddodd eleni’
Wrth i’r llythyr fynd yn ei flaen, dywed Ashok Ahir eu bod nhw’n “ymddiheuro am unrhyw ofid a grewyd oherwydd ei bod yn ymddangos fod yr egwyddor o gystadlu o dan ffugenw, ac yn y dirgel wedi ei danseilio am resymau annilys, diangen, neu oherwydd sensoriaeth, gan yr Eisteddfod”.
“Nid felly yr oedd pethau.
“Daeth consyrn cwbl ddilys a di-gynsail i’r fei a oedd yn cyfiawnhau’r angen i ni wneud ymholiadau pellach.
“Yn dilyn hyn, penderfyniad y Bwrdd oedd arfer eu hawl i atal y gystadleuaeth yn ei chyfanrwydd er gwarchod pawb ynghlwm â hi, ac er mwyn sicrhau cydymffurfiaeth â deddfwriaeth gwlad.
“Bu inni ymddwyn yn unol â rheolau ac amodau’r Eisteddfod wrth gymryd y cam hwn.
“Rheidrwydd oedd gweithredu fel y gwnaethom, oherwydd ein dyletswyddau fel ymddiriedolwyr er lles yr elusen, ac uniondeb y broses gystadlu.
“Fel y nodwyd ym mis Awst, ein dyletswydd yw sicrhau bod canllawiau priodol gennym i osgoi sefyllfaoedd o’r fath rhag codi yn y dyfodol.”
❝ Y Fedal Ddrama: Galwad daer, o waelod calon
Y Fedal Ddrama: “Fyswn i ddim yn trio eto os mai fel hyn mae hi’n mynd i fod”
Beth yw’r ddrama ynghylch canslo’r Fedal Ddrama yn yr Eisteddfod eleni?
