Cafodd pobol ifanc 16 ac 17 oed Cymru bleidleisio am y tro cyntaf yn etholiadau’r Senedd eleni, ac roedd nifer ohonyn nhw wedi edrych ymlaen at y diwrnod.
Er bod ambell un wedi dweud wrth golwg360 eu bod nhw ychydig yn bryderus cyn pleidleisio, roedden nhw i gyd yn gytûn fod y broses yn “syml”, ac yn fwy “chilled” na’r disgwyl.
Yn sgil cyfyngiadau diogelwch, ni chafodd y pleidleisiau eu cyfri dros nos neithiwr.
Mae’r cyfri wedi dechrau ers tua 9 bore heddiw, ac mae disgwyl i’r canlyniadau ddechrau cael eu cyhoeddi yn ystod y prynhawn.
“Methu disgwyl am y canlyniadau”
Un a gafodd bleidleisio am y tro cyntaf yn sgil y newid yw Dafydd Hedd, sy’n 17 oed, ac o Gerlan, Bethesda, Gwynedd.
“Fatha rhywun sydd wastad wedi bod yn hoff iawn o’r broses, a wastad wedi nagio mam – ‘hei, ga i ddod mewn?’ – roedd o’n deimlad rili cŵl,” meddai Dafydd wrth golwg360 am y profiad o bleidleisio am y tro cyntaf.
“Ro’n i ychydig bach yn confused i ddechrau, pan es i mewn a gweld lot o focsys gwahanol, ac efo ymbellhau cymdeithasol ac ati doeddwn i ddim yn siŵr iawn beth i’w wneud.
“Dw i’n meddwl fod o reit accessible, roedd yna lot o bobol sy’n gallu helpu yno,” ychwanega Dafydd, sy’n astudio Lefel A Mathemateg, Ffiseg, a Saesneg yn Ysgol Tryfan ym Mangor.
“Ar y cyfan, roedd o’n brofiad rili da, a syml.
“Dw i wirioneddol methu disgwyl am y canlyniadau, a bod yn rhan ohono.”
Newid hinsawdd
Roedd yna lot o bethau pwysig i Dafydd Hedd eu hystyried wrth benderfynu sut i bleidleisio.
“O ran y pleidiau, ro’n i’n reit set ar beth roeddwn i eisio ei wneud, mae annibyniaeth yn rhywbeth rili pwysig i fi.
“Dw i’n tueddu i fod yn reit left-wing o ran economics, a pholisïau cymdeithasol ac ati, felly mae cael plaid sy’n cytuno efo fi ar gyfiawnder cymdeithasol, a phethau felly, reit bwysig.
“Ac wrth gwrs, yr iaith Gymraeg. R’on i eisio rhywun sy’n sefyll fyny i Gymru. A hefyd yn ystyried newid hinsawdd, oherwydd dw i’n meddwl ei fod o wirioneddol yn greisis.
“Mae angen cael llywodraethau sy’n gwneud rhywbeth am y peth, yn hytrach na disgwyl i ryw genie drwsio fo.”
Bydd Dafydd Hedd yn ddeunaw mewn ychydig o ddyddiau, ond gan mai 17 oed oedd o ar ddiwrnod y bleidlais ni chafodd bleidleisio er mwyn ethol Comisiynydd Heddlu a Throsedd.
“Ond ges i ddau allan o dri, felly mae hynny’n ddigon da i fi ar y funud.”
“Pleidleisio cyn mynd i’r ysgol”
Yn 16 oed, cafodd Swyn Huws o Drawsfynydd yng Ngwynedd bleidleisio am y tro cyntaf ddoe hefyd, a dywedodd ei bod hi’n “hapus iawn” ei bod wedi cael y cyfle.
“Fe wnes i bleidleisio yn y bora cyn mynd i’r ysgol, pan oedd y neuadd yn dawel.
“Ro’n i ychydig bach yn bryderus o ran beth ro’n i’n ei wneud, a lle ro’n i’n mynd achos fy mod i erioed wedi gwneud ffasiwn beth o’r blaen.
“Ond, roedd y bobol oedd yno’n rhoi’r papurau i mi yn barod i helpu, ac yn excited mai fi oedd y cyntaf o dan 18 oed i bleidleisio ar y diwrnod,” esboniodd wrth golwg360.
“Ro’n i wedi gweld y ffurflen bleidlais bost yn barod, felly ro’n i’n gwybod beth i’w ddisgwyl.
“Dad aeth â fi, ac fe wnaeth y ddau ohonom ni bleidleisio’r un pryd.
“I fod yn onest, roedd y profiad lot mwy chilled na be ro’n i’n ei ddisgwyl, ond mae hynny am gorau fyswn i’n ei ddweud!
“Dw i’n hapus iawn fy mod wedi cael y cyfle i bleidleisio ddoe, ac yn edrych ymlaen at y canlyniadau.”
“Rhan o rywbeth mwy”
Bu rhai o ddisgyblion chweched dosbarth Ysgol Godre’r Berwyn, yn y Bala, yn pleidleisio am y tro cyntaf hefyd, ac yn trafod y broses gyda golwg360.
“Fe es i yna ar amser eithaf tawel, ac roedd o’n union beth ro’n i wedi ei ddisgwyl,” meddai Rhys Llewelyn.
Dywedodd ei fod yn edrych ymlaen at gael pleidleisio, a’i fod yn teimlo fel bod ei lais yn cael ei glywed am y tro cyntaf.
“Dyna’r peth mwyaf, gwybod eich bod chi’n rhan o rywbeth mwy – fod fy mhleidlais i fel un person, ond fod pleidleisiau accumulative pawb efo’i gilydd yn gwneud dipyn o wahaniaeth.
“Dw i’n teimlo’n falch o’n hun.”
“Teimlad anhygoel”
“Roedd o’n brofiad briliant,” meddai Glain Eden, sy’n astudio Lefel A Cymraeg, Hanes, ac Addysg Grefyddol.
“Ro’n i reit nerfus â dweud y gwir, dw i ddim yn siŵr iawn pam!
“Ond, roedd pob dim yn grêt, ac wedi’i osod allan yn dda o ran Covid.
“Mae’n deimlad anhygoel gwybod fod fy marn i’n cael ei gynnwys ym mhenderfyniadau’r wlad.”
- Bydd gan golwg360 flog byw yn dechrau tua 1pm heddiw gyda’r canlyniadau a’r ymateb, yng nghwmni Prif Olygydd Golwg Garmon Ceiro, Gohebydd Seneddol Golwg Iolo Jones, colofnydd Golwg Jason Morgan, ynghyd â chyfraniadau gan Huw Prys Jones, Dylan Iorwerth, a’r academyddion Dr Dafydd Trystan (Coleg Cymraeg Cenedlaethol) a Dr Huw Lewis (Prifysgol Aberystwyth)… a llawer mwy!