Mae Plaid Cymru’n galw ar Lywodraeth Cymru i ddatrys yr argyfwng tai drwy “weithredu gyda’r brys pennaf”.

Daw hyn cyn i’r blaid arwain dadl yn y Senedd ar y polisi tai heddiw (Dydd Mercher, 16 Mehefin).

Wrth siarad cyn y ddadl, dywedodd Mabon ap Gwynfor AoS, llefarydd Plaid Cymru ar Dai a Chynllunio, nad yw Llywodraeth Cymru wedi dangos yr “uchelgais na’r awydd gwleidyddol” i ddatrys yr argyfwng.

Ychwanegodd fod cymunedau ar draws Cymru’n dioddef, gan bwysleisio’r newidiadau y mae ei blaid yn dymuno eu gweld.

Ar hyn o bryd mae 67,000 o deuluoedd yng Nghymru yn disgwyl ar restrau am dai, gyda 40% o’r stoc dai yn ail gartrefi mewn rhai cymunedau.

Mae adroddiad diweddar gan Dr Simon Brooks, a gafodd ei gomisiynu gan Lywodraeth Cymru, yn rhagweld y bydd yr argyfwng yn gwaethygu o ganlyniad i Brexit a’r pandemig oni bai fod y Llywodraeth yn ymyrryd.

“Ni all hyn barhau”

“Mae llety yn angen dynol sylfaenol, a dylai fod gan bawb hawl i fyw mewn cartref diogel – nid yw Llywodraeth Cymru wedi dangos uchelgais nag awydd gwleidyddol i ddatrys yr argyfwng tai hyd yn hyn, a rhaid iddi weithredu â’r brys pennaf i wneud hynny,” meddai Mabon ap Gwynfor, sy’n cynrychioli Dwyfor Meirionnydd yn y Senedd.

“Un symptom o’r argyfwng tai presennol yr ydyn ni’n byw drwyddi yw nifer yr ail gartrefi.

“Mae pobol sydd eisiau byw a gweithio yn yr ardal o’u dewis, yn aml cymunedau eu magwraeth, yn cael eu prisio allan ac nid ydyn nhw’n gallu fforddio gwneud hynny yn sgil prisiau eiddo o ganlyniad i’r cynnydd hyn mewn ail gartrefi a thai gwyliau tymor byr.

“Nid yw’r argyfwng hwn yn gyfyngedig i’r cymunedau hyn – mae’n ymestyn tu hwnt i ardaloedd gwledig a thwristaidd, mae pobol yn dioddef dros Gymru.

“Mae miloedd o bobol yn parhau’n gaeth i gylch o ansicrwydd am dŷ, yn cael eu gorfodi i symud yn aml, byw mewn llety rhent sy’n is na’r safon, neu’n gorfod dewis rhwng cartref ac anghenion eraill megis gwres a bwyd. Ni all hyn barhau,” pwysleisia.

“Mae Plaid Cymru eisiau gweld ymyrraeth uniongyrchol i leihau’r argyfwng, megis newidiadau i ddeddfau cynlluniau sy’n caniatáu i gynghorau osod cap ar nifer yr ail gartrefi, cau’r bwlch sy’n caniatáu i berchnogion ail gartrefi gofrestru eu heiddo fel ‘busnes’ er mwyn osgoi talu premiwm y dreth gyngor, a chyflwyno rheoliadau i dreblu’r Dreth Trafodiadau Tir ar brynu ail eiddo.”

Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg Llywodraeth Cymru, wrth Golwg yr wythnos ddiwethaf eu bod nhw am ymateb i’r argyfwng “yn gyflym”.

Llywodraeth Cymru am ymateb “yn gyflym” i’r argyfwng tai haf, yn ôl Gweinidog y Gymraeg

Iolo Jones

“Gall y cynnydd yn y siaradwyr ddim digwydd ar draul gwarchod cymunedau yn y gorllewin, ac yn y gogledd falle, lle mae’r Gymraeg yn brif iaith”

Holl arweinwyr cynghorau sir Plaid Cymru yn galw ar y Prif Weinidog i weithredu ar dai haf

“Mae’n hen bryd symud ar hyn i geisio dylanwadu ar y sefyllfa dai ledled Cymru”