“Trahauster yn y cnawd”: Rishi Sunak dan y lach tros Fannau Brycheiniog

Mae Rishi Sunak, Prif Weinidog y Deyrnas Unedig, wedi cael ei feirniadu ar ôl dweud y bydd yn parhau i ddefnyddio’r enw Saesneg ‘Brecon Beacons’, ac nid Bannau Brycheiniog.

Daw ei sylwadau wrth iddo ymateb i benderfyniad awdurdod y parc cenedlaethol i ddefnyddio’r enw Cymraeg yn unig.

Mae llu o adroddiadau wedi nodi’n anghywir fod y parc wedi newid ei enw, yn hytrach na chydnabod fod y parc wedi dewis defnyddio’r enw Cymraeg ar draul yr enw Saesneg, ac y bydd yn cael ei adnabod wrth yr enw ‘Bannau Brycheiniog National Park’ yn Saesneg.

Mae’r Ceidwadwyr Cymreig eisoes wedi beirniadu’r penderfyniad, gyda’r arweinydd Andrew RT Davies yn dweud bod y ‘newid’ yn “tanseilio” pa mor adnabyddus yw’r mynyddoedd y tu allan i Gymru.

Sylwadau Sunak

Ar drothwy cynhadledd y Ceidwadwyr Cymreig, mae Rishi Sunak yn dweud y bydd yn parhau i ddefnyddio’r enw Saesneg ‘Brecon Beacons’ fel “y mwyafrif o bobol”.

Daw hyn er iddo fynnu wrth sôn am S4C ei fod yn “gefnogwr mawr o’r iaith Gymraeg a’r diwylliant Cymreig”.

Wrth gyhoeddi’r penderfyniad i ddefnyddio’r enw Cymraeg yn unig, dywedodd y parc cenedlaethol y byddai’n hybu diwylliant a threftadaeth yr ardal.

Yn ôl Rishi Sunak, mae’r parc “yn lle adnabyddus yn rhyngwladol i ymweld ag e, ac mae’n denu ymwelwyr o bob cwr o’r byd”.

Dywedodd ei fod yn “rywbeth rydyn ni i gyd yn falch ohono ledled y Deyrnas Unedig”, ond y byddai’n “parhau i’w alw’n Brecon Beacons”.

“Byddwn i’n dychmygu y byddai’r rhan fwyaf o bobol yn gwneud hynny hefyd,” meddai.

Yr ymateb yng Nghymru

Mae’r actor Julian Lewis Jones wedi beirniadu Rishi Sunak, gan ofyn a fyddai’n mynd i Awstralia ac yn gwrthod defnyddio’r enw brodorol Uluru gan fynnu ei alw wrth ei enw Saesneg Ayers Rock.

“Felly a fyddai’r llipryn yna @RishiSunak yn mynnu galw Uluru wrth ei enw anfrodorol pan fydd yn ymweld ag Awstralia? Trahauster yn y cnawd @CroesoBannauB,” meddai ar Twitter.

So would that Prat @RishiSunak insist on calling Uluru by its non-Aboriginal name when he visits Australia? Arrogance Personified @CroesoBannauB

— Julian Lewis Jones (@JulesLewisJones) April 28, 2023

Gair sy’n dod o dafodiaith Pitjantjatjara yw Uluru, ac mae hefyd yn cael ei ddefnyddio fel enw teuluol perchnogion traddodiadol Uluru.

Yn 1873, cafodd yr ardal ei henwi’n Ayers Rock gan William Gosse, a hynny er mwyn anrhydeddu Syr Henry Ayers, Prif Ysgrifennydd De Awstralia ar y pryd.

Mae’r ddau enw wedi cael eu defnyddio’n helaeth ers hynny, ac yn 1993 daeth polisi o ddefnyddio’r ddau enw’n swyddogol ac fe gafodd ei adnabod wrth yr enw dwyieithog ‘Ayers Rock / Uluru’ cyn cael ei newid i ‘Uluru / Ayers Rock’ yn 2002 yn dilyn cais gan gorff twristaidd.

‘Prif Weinidog Lloegr’

Mae’r mudiad annibyniaeth YesCymru wedi ymateb gan alw Rishi Sunak yn “Brif Weinidog Lloegr”.

Prif Weinidog Lloegr. https://t.co/tUGDZ3dW8p

— YesCymru 🏴󠁧󠁢󠁷󠁬󠁳󠁿 (@YesCymru) April 28, 2023

Defnyddio enwau brodorol

Mae’r polisi o ddefnyddio enwau brodorol yn lle enwau Saesneg ar lefydd yn gyffredin ar draws y byd, nid lleiaf mewn gwlad fel India oedd wedi bod o dan ddylanwad yr Ymerodraeth Brydeinig.

Yn 1947 y dechreuodd yr ymdrechion i ddychwelyd at enwau brodorol wrth gyfeirio at ddinasoedd y wlad.

Nid pob enw brodorol gafodd ei dderbyn, serch hynny, ac roedd unrhyw newid yn digwydd yn ôl disgresiwn llywodraeth ganolog India.

Ymhlith yr enghreifftiau o ddinasoedd lle mae amnewid rhwng ieithoedd brodorol a Saesneg wedi bod mae Kolkata / Calcutta, Mumbai / Bombay a Chennai / Madras.

Gyda dau sillafiad ar gyfer y dinasoedd hyn, mae’r defnydd o’r enwau brodorol wedi amrywio’n fawr o un dalaith i’r llall ac mae hefyd yn dibynnu’n helaeth ar ba enw mae’r cyfryngau’n ei ddefnyddio arnyn nhw.