Byddai Cyngor Ynys Môn yn croesawu datblygu safle Wylfa ac yn ôl yr arweinydd, mae’n rhaid i brosiectau niwclear newydd fod yn rhan o gynlluniau ynni’r Deyrnas Unedig.
Daw sylwadau’r Cynghorydd Llinos Medi wrth i’r Cyngor groesawu addewid Llywodraeth y Deyrnas Unedig i sicrhau pŵer fforddiadwy, glân a dibynadwy erbyn 2035.
Mae Boris Johnson eisiau i Brydain gefnu ar ddefnyddio nwy a thanwydd ffosil erbyn 2035 – ac mae prif weinidog Prydain yn dweud bod codi atomfa newydd ym Môn yn cael ei ystyried fel rhan o’r ateb i argyfwng ynni Prydain.
Fe wnaeth y Telegraph ddatgelu neithiwr (nos Sul, Hydref 17) fod disgwyl i Lywodraeth y Deyrnas Unedig gyhoeddi cyllid ar gyfer pwerdy niwclear newydd cyn etholiad cyffredinol 2024.
Mae’r Telegraph ar ddeall y bydd addewid i ariannu pwerdy newydd yn ystod y tymor seneddol hwn yn cael ei gynnwys yn strategaeth sero-net y Deyrnas Unedig, ac mae disgwyl i’r strategaeth gael ei gyhoeddi cyn uwchgynhadledd hinsawdd COP26.
Sizewell C, pwerdy niwclear sy’n cael ei gynnig gan EDF yn Suffolk, yw’r ceffyl blaen yn y ras ar gyfer cael y cyllid, yn ôl adroddiadau’r papur.
‘Newyddion da’
Mae addewid Llywodraeth y Deyrnas Unedig i ddod â’i ymrwymiad i ddatblygu system bŵer wedi’i datgarboneiddio’n llawn ymlaen 15 mlynedd yn “newyddion cadarnhaol iawn,” meddai Llinos Medi, Arweinydd Cyngor Ynys Môn.
“Os yw’r cynlluniau hyn yn mynd i gael eu gwireddu, rhaid i brosiectau niwclear newydd chwarae rôl sylweddol yn hynny,” meddai.
“Mae hyn yn newyddion da i safle Wylfa yn Ynys Môn, gan mai hwn fel y gwyddwn, yw’r safle gorau ar gyfer datblygu yn y Deyrnas Unedig.
“Mae’r Ynys wedi dangos ei chefnogaeth ar gyfer datblygiad newydd ar safle’r Wylfa am nifer o flynyddoedd; ac rydym wedi ymrwymo i chwarae ein rhan er mwyn darparu cynhyrchiad ynni glân a dibynadwy.
“Byddai datblygiad safle Wylfa yn alinio â gweledigaeth Rhaglen Ynys Ynni’r Cyngor, sydd â’r nod o greu cyfleoedd am swyddi, twf economaidd a ffyniant.
“Byddai’r cyfleoedd hyn yn elwa pobl a busnesau ar yr Ynys a ledled gogledd Cymru.”
Yr wythnos ddiwethaf, fe fu mudiad Pobol Atal Wylfa B, yn rhybuddio’r Llysgennad am beryglon Wylfa Newydd, gan ddweud eu bod nhw’n gwrthwynebu “hil-laddiad ddiwylliannol” o’r fath.
Adweithyddion Niwclear Modiwlaidd
Mae disgwyl i Lywodraeth y Deyrnas Unedig gymeradwyo cyllid i Rolls Royce adeiladu Adweithyddion Niwclear Modiwlaidd hefyd.
Mae consortiwm sy’n cael ei harwain gan Rolls Royce wedi sicrhau £210 miliwn gan fuddsoddwyr preifat ar gyfer yr adweithyddion (small modular reactors, SMR), ac mae disgwyl i Lywodraeth San Steffan gyfrannu hefyd.
Dros yr haf, cafodd yr Americanwr Mike Tynan ei benodi’n brif weithredwr Cwmni Egino, sef cwmni a gafodd ei greu gan Lywodraeth Cymru i barhau â gweithgarwch niwclear yn Nhrawsfynydd.
Mae gwaith datgomisiynu ar y gweill ar y safle yn Nhrawsfynydd ers y 90au, ond yn ôl y Financial Times, bydd Mike Tynan a Cwmni Egino’n archwilio’r manteision economaidd o osod Adweithydd Niwclear Bychan yno.
“Mae’n ffaith fod Rolls Royce yn gofyn am gymhorthdal cyhoeddus enfawr i wireddu eu huchelgais niwclear,” meddai mudiad PAWB a CADNO ar y cyd.
“Mae’r symudiad hwn at godi adweithyddion i gynhyrchu trydan yn perthyn yn agos iawn i’w dymuniad i ddiogelu sgiliau yn yr adweithyddion maen nhw’n eu darparu i longau tanfor sy’n cludo arfau niwclear. Mae niwclear sifil a milwrol yn ddwy ochr o’r un geiniog.”
Cafodd technoleg SMR eu datblygu yn y 50au ar gyfer eu defnyddio mewn llongau tanfor niwclear.
“Mae Rolls Royce yn honni yr hoffent godi 18 adweithydd SMR,” meddai’r ymgyrchwyr.
“Pa mor bell fydd y llywodraeth yn barod i fynd i gyllido technoleg sydd ddim yn newydd o bell ffordd ac sydd fel yr adweithyddion niwclear mawr yn agored i ddamweiniau a gollyngiadau o ymbelydredd, ac yn cynhyrchu gwastraff ymbelydrol gwenwynig a marwol.”
‘Budr a pheryglus’
Mae Boris Johnson a’i weinidogion yn “methu’r pwynt yn llwyr wrth lynu at fawredd ymerodraethol y gorffennol trwy hyrwyddo niwclear”, yn ôl CADNO a PAWB.
“Mae ynni niwclear yn fudr, peryglus, eithriadol o ddrud, ac yn fygythiad i iechyd amgylcheddol a dynol,” medden nhw.
“Ni fydd ynni niwclear yn gwneud dim i fynd i’r afael â’r argyfwng ynni presennol, nac yn effeithiol i wrthweithio effeithiau newid hinsawdd.
“Allwn ni ddim fforddio gwastraffu’r arian enfawr i godi gorsafoedd niwclear, ac yn sicr allwn ni ddim fforddio gwastraffu’r pymtheng mlynedd fyddai’n angenrheidiol i adeiladu gorsafoedd niwclear mawr newydd.
“Mae angen atebion i’r argyfyngau ynni a hinsawdd yn awr. Mae’r atebion hynny ar gael yn seiliedig ar raglen gynhwysfawr o ddatblygu technolegau adnewyddadwy ac arbed ynni.
“Bydd pob punt a wastreffir ar ynni niwclear yn bunt fydd yn cael ei thynnu oddi wrth atebion cyflymach a mwy effeithiol ynni adnewyddadwy ac arbed ynni.”
Cyngor Ynys Môn yn croesawu addewid trydan glân Llywodraeth Prydain
