Fis Gorffennaf cyhoeddodd y Gweinidog Iechyd, Vaughan Gething, byddai Llywodraeth Cymru yn buddsoddi £32m i gyflymu’r amser mae’n ei gymryd i roi canlyniadau profion coronafeirws.
Fis yn ddiweddarach mae problemau capasiti mewn labordai yng Nghymru a ledled y Deyrnas Unedig wedi arwain at bobol yn methu cael eu profi, neu yn gorfod teithio’n bell o’u cartrefi i gael mynediad at brofion.
Mae pryderon hefyd am yr amser mae’n ei gymryd i roi canlyniadau profion coronafeirws.
O ganlyniad mae Llywodraeth Cymru yn awyddus i gynyddu capasiti profion yng Nghymru er mwyn peidio bod mor ddibynnol ar Labordai Profi Lighthouse y Deyrnas Unedig.
Yn y Senedd ddydd Mawrth, dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford y bydd labordai Iechyd Cyhoeddus Cymru yng Nghaerdydd, Abertawe a Rhyl yn dechrau prosesu profion 24 awr y dydd o fis Hydref ymlaen.
Ac eto, hyd yn oed wedi i Lywodraeth Cymru fuddsoddi £32m i gyflymu’r broses, mae adroddiadau mai megis dechrau mae’r broses o gyfweld pobol ar gyfer 160 o swyddi mewn labordai fydd yn agor fis Tachwedd.
Mynd ymlaen ‘am wythnosau’
Mae unedau profi symudol i’w cael, sydd yn gallu profi 300 y dydd, ond mae’r rhain wedi cael eu cyfyngu i 60 o brofion y dydd gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig, sy’n awyddus i warchod cyflenwad.
Mae’r unedau symudol yn cael eu rhedeg ar y cyd gan labordai Lighthouse, y sector breifat, llywodraeth y Deyrnas Unedig, a’r llywodraethau datganoledig.
Wrth siarad â BBC Radio Wales wythnos yma dywedodd Vaughan Gething fod y sefyllfa yn “annerbyniol” a bod gwersi i’w dysgu.
“Nid yw’r [problemau hyn] yn mynd i gael eu datrys am wythnosau ac ni allwn weld y sefyllfa yma’n ailadrodd dro ar ôl tro dros y tair wythnos nesaf,” meddai.
“Yr hyn rydw i’n edrych i’w wneud yw symud ein hunedau profi symudol – ceisio symud mwy o’r rheini i gapasiti’r Gwasanaeth Iechyd yng Nghymru. Byddai hynny’n golygu na fyddem yn cael y broblem hon.
“Felly pe bai cynnydd mewn achosion, ac ein bod ni angen unedau profi symudol, ni fyddai rhaid i ni ddibynnu ar labordai Lighthouse.”
System brofi “well na gweddill y byd”
Mae’n bron i bedwar mis ers i Brif Weinidog y Deyrnas Unedig, Boris Johnson, ddweud wrth Aelodau Seneddol bydd system profi ac olrhain y Deyrnas Unedig yn “well na gweddill y byd”.
“Bydd gennym system profi ac olrhain a fydd yn well na gweddill y byd – a bydd, bydd ar waith – bydd ar waith erbyn Mehefin 1” meddai yn y Tŷ Cyffredin fis Mai.
Ond wrth wynebu Pwyllgor Cyswllt y Tŷ Cyffredin ddydd Mercher (Medi 17), bu rhaid i’r Prif Weinidog gydnabod nad oedd y sefyllfa’n “ddelfrydol” gan fod y galw yn fwy na’r capasiti.
Ychwanegodd Gweinidog Swyddfa Cymru, David T C Davies: “Felly ledled Cymru a’r Deyrnas Unedig, rydym yn gweithio’n galed iawn, mae Llywodraethau o bob math o wahanol berswâd gwleidyddol yn gweithio’n galed ac yn gweithio gyda’i gilydd i gynyddu profion ac i ateb y galw.”
Mae’n debyg bod Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn ystyried cyfyngu’r profion i’r grwpiau sydd eu hangen fwyaf yn Lloegr, gan gynnwys gweithwyr y sector iechyd a gofal, ond does dim bwriad o gyflwyno cynlluniau tebyg yng Nghymru ar hyn o bryd.
