Pobol y Cwm yn codi ymwybyddiaeth o drais yn y cartref dros y Nadolig

Bydd Pobol y Cwm yn codi ymwybyddiaeth o drais yn y cartref dros y Nadolig.

Mae’r opera sebon poblogaidd ar S4C wedi cydweithio â Chymorth i Ferched Cymru a Llywodraeth Cymru i godi ymwybyddiaeth o sefyllfa gymdeithasol sy’n medru bod yn heriol iawn i ddioddefwyr dros gyfnod y Nadolig.

Mewn pennod arbennig awr o hyd sy’n cael ei darlledu ar Ddydd Nadolig am 9 o’r gloch, bydd stori afaelgar ac emosiynol ynghylch perthynas gythryblus Tom a Cheryl yn cyrraedd penllanw, gan dynnu sylw at beryglon a realiti creulon camdrin domestig.

Mae Pobol y Cwm, cynhyrchiad BBC Studios wedi’i gomisiynu gan BBC Cymru Wales i S4C, wedi bod yn rhan annatod o deledu Cymraeg ers 50 mlynedd.

Mae’r tîm cynhyrchu wedi cydweithio’n agos â Chymorth i Ferched Cymru, i sicrhau bod y stori’n cael ei phortreadu â chywirdeb, parch a dealltwriaeth o gymhlethdodau trais yn y cartref.

Mae Cymorth i Ferched Cymru, elusen flaenllaw sy’n cefnogi oedolion a phlant sy’n cael eu heffeithio gan gamdrin domestig, yn esbonio bod hyn yn fwy na thrais corfforol yn unig. Gall gynnwys ymddygiad sy’n rheoli a gorfodi, hefyd.

Mae’r portread o berthynas Tom a Cheryl yn ein hatgoffa fod camdrin domestig yn gallu effeithio ar unrhyw un, ac o unrhyw ddosbarth cymdeithasol.

Mae gwybodaeth gan Cymorth i Ferched Cymru hefyd yn datgelu y gall cyfnod y Nadolig fod yn fwy heriol, oherwydd bod dioddefwyr yn treulio mwy o amser gartref ac yn methu cael cymorth a chyngor mor rhwydd.

Cydweithio

I Rebecca Trehearn, sydd wedi chwarae rhan Cheryl Thomas ar Pobol y Cwm ers 2023, roedd gweithio gyda Chymorth i Ferched Cymru yn hynod ddefnyddiol.

“Pan wnes i ffeindio allan lle oedd y stori’n mynd i fynd, mi wnes i fy ymchwil fy hun a gwylio lot o ddogfennau oedd yn delio efo trais yn erbyn menywod, a thrais yn erbyn dynion hefyd, ond roedd o jest yn ddefnyddiol iawn i fi gael sgwrs efo pobol oedd yn gwybod gymaint am y pwnc ac yn gallu ateb unrhyw gwestiwn oedd gen i,” meddai.

“A hefyd, rhoi ryw syniad i fi o sut fysa rhywun fel Cheryl yn ymateb mewn sefyllfa fel yma.”

Mae hi hefyd yn gobeithio y bydd gweld stori Cheryl ar lwyfan fel Pobol y Cwm yn codi ymwybyddiaeth i’r rhai sy’n dioddef.

“Mae’n digwydd i gymaint o fenywod, a dynion, allan yna,” meddai.

“Dw i’n meddwl fod pobl weithiau yn barod iawn i feddwl mai’n rhaid bod yna ddwy ochr i’r stori; ei bod hi wedi gwneud rhywbeth iddo fo, a bod o ddim i gyd yn unochrog. Ond weithiau, mae o.

“Os ydi hwn yn gwneud i bobol ailystyried y ffordd maen nhw’n ymateb i bobol fel Cheryl a herio preconceptions pobol am gymeriadau fel Cheryl, fyswn i’n falch iawn o hynny.”

Annog pobol i estyn allan am gefnogaeth

Yn unol â’r stori, mae Pobol y Cwm yn annog gwylwyr a allai fod yn dioddef o gamdrin domestig i estyn allan am gefnogaeth.

Mae Cymorth i Ferched Cymru yn cynnig llinellau cymorth cyfrinachol a chyngor i unigolion sy’n chwilio am gymorth, a’r gobaith yw y bydd y rhaglen yn annog dioddefwyr i godi’r ffôn a chwilio am gymorth.

“Mae gweithio gyda’r tîm yn Pobol y Cwm wedi bod yn gyfle gwych i godi ymwybyddiaeth a thynnu sylw at gamdrin domestig,” meddai Sara Kirkpatrick, Prif Weithredwr Cymorth i Ferched Cymru.

“Rydym yn ddiolchgar bod y tîm wedi cael cymaint o fuddsoddi i gael portread o’r hawl hon, er mwyn gallu dangos i wylwyr realiti’r profiad y mae llawer o brofiadau yn ddyddiol.

“Byddwn ond yn dod ag epidemig camdrin domestig i ben os ydym yn gallu newid normau diwylliannol o amgylch yr hyn sy’n ymddygiad derbyniol.

“Mae hon yn wyliadwriaeth anodd ond pwysig ac mae’n gyfle i ddechrau’r sgyrsiau hynny a chreu newid.

“Rydyn ni am i bob dioddefwr a goroeswr wybod nad yw camdrin byth yn fai arnyn nhw ac mae help a chefnogaeth ar gael iddyn nhw.”

Adlewyrchu realiti anodd, ac arf hanfodol

“Diolch i S4C am fynd i’r afael â’r mater hollbwysig o drais yn erbyn menywod yn y bennod Nadolig o Pobol y Cwm,” meddai Jane Hutt, Ysgrifennydd Cyfiawnder Cymdeithasol Cymru.

“Mae hyn nid yn unig yn adlewyrchu’r realiti anodd y mae nifer o fenywod yn eu hwynebu ond hefyd yn arf hanfodol i godi ymwybyddiaeth ac annog sgyrsiau.

“Drwy ddod â phwnc mor sensitif ac arwyddocaol i’r amlwg, mae’n helpu i dorri’r distawrwydd sy’n cael ei gysylltu â thrais yn llawer rhy aml.

“Rydym yn gwybod y gall cam-drin domestig, stelcian, aflonyddu a thrais rhywiol gael effaith ddifrifol a pharhaol ar bob agwedd o fywyd y dioddefwr, gan gynnwys eu hiechyd meddwl, ac rwy’n annog unrhyw un sydd wedi profi trais neu gamdriniaeth i gael mynediad at gymorth arbenigol.”

Cymorth

Mae modd cysylltu â llinell gymorth Cymorth i Ferched Cymru, Byw Heb Ofn, ar 0808 80 10 800.

Mae’n wasanaeth cymorth a gwybodaeth ddwyieithog, gyfrinachol, am ddim sydd ar gael 24 awr, 7 diwrnod yr wythnos.

Bydd gwylwyr yn derbyn manylion llinellau cymorth ac adnoddau wrth i’r bennod ddarlledu, gan sicrhau bod y rhai sy’n gwylio allai fod mewn sefyllfaoedd tebyg yn ymwybodol o’r cymorth sydd ar gael iddyn nhw.

Mae rhagor o gyngor a gwybodaeth ar gael ar dudalennau Cymorth S4C.