Mae Hefin Jones wedi ei ysbrydoli gan un o negeseuon trydar y newyddiadurwr Vaughan Roderick…
Yn gyntaf, diolch i Vaughan Roderick am y blog yma, canys efe a’i ysbrydolodd wrth drydar nad ydi Russia Today yn sianel newyddion go-iawn, fel y BBC a CNN sydd gyda’u newyddiadurwyr yn gwneud dim ond eu gorau glas.
Felly beth am olwg ar enghreifftiau o newyddiaduraeth ddim-o-gwbl-yn-bropaganda gytbwys y ddwy sianel bur a theg hynny?
Yr Iwcrain
Mae’r bloeddio fod Rwsia wedi goresgyn, bygwth a sicrhau pleidlais Crimea’n dal i droi ymysg cyfryngau a gwleidyddion Lloegr ac America. Prin iawn yw’r son fod cytundeb gan Rwsia i ymsefydlu hyd at 25,000 o filwyr yno ers iddynt roi Crimea i’r Iwcrain yn 1954, sy’n golygu fod llai yno nag sy’n hollol gyfreithlon iddyn nhw ei gael. A fod yr 16,000 oedd yn Sevastopol yno cyn y coup yn Kiev.
Dim son am hapusrwydd yr arolygwyr rhyngwladol oedd yn Nghrimea’n arolygu’r etholiadau, ond digon o gwyno gan John Simpson ar y BBC fod y bocsys yn glir (oedd yn sicrhau nad oedd pleidleisiau wedi eu stwffio iddo o flaen llaw). Pam fyddai bocsys nad oedd yn wydr clir yn gwneud y canlyniad yn decach, ni fedrai ymhelaethu.
Roedd araith Yatsenuyk, ‘arweinydd’ amheus newydd Yr Iwcrain, y diwrnod wedi’r canlyniad yn y Crimea yn cynnwys y syniadau: ‘Gyda help y gorllewin daw cyfiawnder i ran pob ymgyrchwr dros annibyniaeth (Donetsk a Crimea)….mi cawn ni nhw, boed mewn blwyddyn, ddwy…bydd y ddaear yn llosgi o dan eu traed a does nunlle’n y byd lle byddent yn saff..a ni fydd neb, yn cynnwys Rwsia, yn medru eu hachub’. Ond, fel dangosodd y BBC, roedd ei ysgwyd llaw â Barak Obama lot mwy o stori na’i sylwadau.
Cafwyd eitem yn clodfori’r Saeson oedd yn rhan o’r arolygwyr rhyngwladol oedd yn ymchwilio i’r saethu, ac yn rhagflaenu ei ganlyniadau wrth feio heddlu’r Iwcrain ar y sgwar. Dim son yn rhyfedd am ganlyniadau eu hymchwiliadau, oedd yn dangos fod y bwledi oedd wedi taro’r heddlu a’r protestwyr wedi saethu o’r un lleoliadau, a hefyd yr un math o fwledi yn union.
At y cefndryd dros yr Iwerydd – yr wythnos yma dangosodd CNN luniau o danciau Rwsia’n croesi’r ffin i’r Iwcrain. Er nad oedd y fath beth yn digwydd – roedd y tanciau 300 milltir i ffwrdd yng nghrombil Rwsia, a’r lluniau o’r archif. Dyna pam na ddefnyddiodd yr un orsaf arall y fath luniau digamsyniol a phwysig.
Syria
Ymlaen a ni i’r BBC a Syria. Yn enghraifft amlwg mae’r llun roddwyd ar y stori ar wefan y BBC o’r gyflafan yn Houla, a feiwyd yn llwyr ar Assad ond a brofwyd i’r gwrthwyneb gan newyddiaduraeth llawer mwy trylwyr gan Almaenwyr a Rwsiaid, yn cynnwys llygaid dystion ac enwau’r teuluoedd y targedwyd oedd yn gefnogol i’r llywodraeth. Cafodd y celwydd/camgymeriad eithriadol yma ei ddiosg gan Marco Di Lauro, yr union berson dynnodd y llun yn 2003 wedi i’r Americanwyr wneud diwrnod o waith yn Irac. Dyma’r stori o ddau begwn, Y Daily Telegraph a Press TV:
http://www.presstv.com/detail/2012/05/29/243579/bbc-uses-iraq-photo-for-houla-massacre/
Yna cafwyd adroddiad Ian Pannell, gafodd wobr Emmy am y ffilm (nid dan y categori ffuglen), o ymosodiad Napalm ar bobl gyffredin yn Syria. Roedd yr eitem yn llawn amheuon, a’r hyn fedrid ei ddehongli fel actio eitha gwael gan rai ynddo. Mae’r fideo gwreiddiol yn anoddach i’w ddarganfod heddiw am ryw reswm. Fel gwelir ar y linc yma, sy’n gofyn yn ddiniwed os fyddai’r stori wedi newid pleidlais i ymosod ar Syria, nid yw’r fideo hwnnw ar gael bellach. http://www.theweek.co.uk/middle-east/syria/54901/napalm-attack-might-earlier-disclosure-have-changed-vote
Ond dyma ddadansoddiadau trylwyr o’i ffaeleddau:
http://doyouwearblack.blogspot.co.uk/2013/09/bbc-news-panorama-dodgy-school-napalm.html
Er, daeth rhywun i’r fei i’w ailadfer er mwyn ei sarhau felly dyma’r gwreiddiol i chi benderfynu drostoch eich hunain – http://www.youtube.com/watch?v=vUPf3jebaPI
Awgrymaf y darn ar 3.30. Bron y gellir clywed y gair ‘Action!’
Mae eu hailadrodd o sbîl llywodraethau Prydain ac America yn rheolaidd ar Syria, ond mae hyn yn mynd yn bellach. Dyma ddau enghraifft plaen wedi eu diosg o wthio’r agenda dros y llywodraethau hynny. Ond pa mor bell yw’r berthynas rhwng y llywodraeth a’r BBC? Oes cytundebau mwy clos na wyddwn amdani? Gallai cliw fod yn y ffaith i’r BBC redeg cwrs tair blynedd ar dechnegau newyddiadura yn Syria. Dechreuwyd y cwrs ym Mawrth 2008. Dair blynedd union yn ddiweddarach mi ddechreuodd y dinistr yn Syria, fel oedd y cwrs yn gorffen digwydd bod. Mi ddaeth cais rhyddid gwybodaeth am gynnwys y cwrs a’r ateb yma gan y BBC:
Any such courses offered in Syria would have been carried out by BBC Media Action which is a charity and not subject to the FOI Act. This means the BBC is not obliged to supply you with the information.
Sy’n hynod gyfleus, ac ar yr un pryd yn codi’r cwestiwn a’n rhoi’r ateb pam gebyst fod BBC Media Action yn elusen.
At CNN. Yn nechrau’r llanast yn 2011 roedd adroddiadau wythnosol gan Syriad ifanc yn cael eu darlledu ar CNN – ‘Syria Danny’ fel cafodd ei alw. Roedd yn dipyn o drafferth i ddarganfod ‘Danny’ wrth ei waith gwreiddiol erbyn hyn, gan fod cannoedd o fideos yn ei ddiosg fel yr actor cyflog yr ydoedd, a dyma un http://www.youtube.com/watch?v=3oOpBThJWh0
Un pwynt i’w gofio yma ydi nad oedd ‘Danny’, sy’n Sais o Cambridge, yn ei wneud am ddim – cafodd ei dalu gan rywun, boed yn CNN neu breichiau’r llywodraeth. Yr hyn sy’n sicr yw fod CNN yn gwybod mai nonsens oedd ei adroddiadau fel gwelir yma:
http://www.youtube.com/watch?v=3lWB5ssifTg
Libya
Awn yn ôl at lwyddiant cynt y democratwyr mawr. Wrth i’r propaganda ar Muammar Gaddafi gynyddu a chynyddu, roedd rhaid gorfoleddu wrth i’r dyn farw dan ddwylo’r gwrthryfelwyr honedig gyda help 55,000 o daflegrau Ffrainc, Prydain ac America. Felly yn fyw a ni i’r Sgwar Gwyrdd yn y brifddinas Tripoli lle dathlai’r miloedd ar y stryd!
http://www.youtube.com/watch?v=amtTCP91IDY
Fel dangosir yn y ddolen nesaf, yn anffodus roedd trafferth i ddarganfod pobl yn Tripoli felly rhaid oedd bod yn greadigol http://www.indymedia.ie/article/100404
Ymgais lew chwarae teg. Mae lliwiau baneri’r gwledydd yn eitha tebyg, a mae Libiaid yn eithaf brown. Wnaiff neb sylwi siwr.
Ond dyma raliau o’r Sgwar Gwyrdd oedd y BBC’n methu eu hadrodd http://www.voltairenet.org/article170829.html
Yn yr un anian, cafwyd y straeon am Gaddafi ddrwg yn bomio Benghazi yn racs, oedd yn profi fod angen ymyrraeth gwâr bomiau’r Gorllewin. Hyd yn oed yn yr oes hwn o gamerâu ar bob ffôn, Google Earth a lloeren sy’n gweld popeth o fry, ni chafwyd yr un dystiolaeth o’r ddinas, ond mi oedd geiriau William Hague yn ddigon gan y BBC. I gymharu, dyma Sirte ar ôl i fomiau’r Gorllewin achub y dref.
http://resources0.news.com.au/images/2011/10/23/1226174/477448-111024-sirte-damage.jpg
Wedi’r disodli gwelwyd Benghazi yn hynod o gyfan ar ôl i fomiau Ffrainc a Phrydain ac America ryddhau Libya o grafangau’r dyn dieflig oedd yn sicrhau iechyd ac addysg am ddim i bawb, arian i bob pâr priod ac i bob plentyn newydd anedig, sicrwydd o dŷ i bawb yn y wlad, oedd hefyd yn cael bod gyfranddalwyr yn niwydiant olew Libya.
Cafwyd digon ar y nonsens yna, roedd democratiaeth ar gyrraedd. Dyma’r BBC yn esbonio hynny wrth sôn am ymweliad Mr Hague a Benghazi ar droed yr achubiaeth fawr.
http://www.bbc.co.uk/news/uk-13659852
Yma gwelir gwaith newydd BBC Media Action yn Libya sy’n esbonio eu bod am roi ar ddeall i’r Libiaid naïf sut bydd eu gwlad newydd yn gweithio. Y BBC fydd yn hyfforddi sianeli newyddion Libya o hyn ymlaen.
http://www.bbc.co.uk/mediaaction/where_we_work/middle_east/libya
Doedd CNN ddim yn rhy swil am ffugio adroddiadau o Libya ychwaith, yma yn smalio eu bod dan ymsodiad gan fyddin Gaddafi ddrwg http://www.youtube.com/watch?v=TPPzRWqljnY
Bahrain
Un wlad llawer mwy gormesol nag oedd Syria a Libya cyn y gwanwyn arabaidd honedig, ond sydd gyda’u holl fusnes arfau ac olew â’r ‘gorllewin’ yw Bahrain.
Yma gwelir eitem ar Russia Today yn amlinellu partneriaeth hynod amheus CNN a chyfundrefn Bahrain.
http://www.youtube.com/watch?v=CFDC7zmJgQg
Ac i leddfu pryderon y gwybodusion mai dim ond y Rwsiaid a’u propaganda sy’n meddwl y fath beth dyma erthygl gan Glenn Greenwald yn y Guardian yn manylu yr un fath, a sut mae CNN yn fusnes cyn pob dim arall.
http://www.theguardian.com/commentisfree/2012/sep/04/cnn-business-state-sponsored-news
Yr wythnos nesaf bydd Hefin Jones yn pigo tylla’ yn newyddiadura’r BBC a CNN yn Irac, Venezuela, Iwerddon a Lloegr…
