Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi buddsoddiad mewn technoleg i wella ansawdd aer a diheintio ystafelloedd dosbarth, darlithfeydd a gweithdai wrth i ddisylion a myfyrwyr baratoi i ddychwelyd ar gyfer y tymor academaidd newydd.
Bydd cyllid ar gael ar gyfer mwy na 1,800 o beiriannau diheintio oson a thros 30,000 o synwyryddion carbon deuocsid mewn ysgolion, colegau a phrifysgolion ledled Cymru.
Peiriannau Diheintio Oson
Mae £3.31m yn cael ei neilltuo ar gyfer peiriannau diheintio oson newydd, i leihau amseroedd glanhau, gwella’r broses ddiheintio a lleihau costau.
Mae disgwyl i’r cyllid gyflenwi mwy na 1,800 o beiriannau, o leiaf un ar gyfer pob ysgol, coleg a phrifysgol yng Nghymru, gydag amser a chost glanhau ystafelloedd yn broblem i ysgolion a cholegau yn gynnar yn y pandemig.
Gofynnodd Llywodraeth Cymru i Brifysgol Abertawe sefydlu Prosiect Diheintio Ystafelloedd Dosbarth, gyda chymorth cyllid.
Mae gwyddonwyr yn y brifysgol wedi datblygu peiriant diheintio Oson sy’n gallu cael ei ddefnyddio ar gyfer y dasg hon, ac sydd bellach yn cael ei gynhyrchu,
Mae modd defnyddio’r peiriannau i ddiheintio ystafelloedd dosbarth yn gyflym pan ddaw clystyrau o Covid-19 neu feirysau trosglwyddadwy eraill megis norofeirws i’r amlwg.
Peiriannau monitro ‘goleuadau traffig’ carbon deuocsid
Bydd £2.58m yn cael ei neilltuo ar gyfer dros 30,000 o beiriannau monitro ‘goleuadau traffig’ carbon deuocsid, ar gyfer mannau addysgu a dysgu fel ystafelloedd dosbarth, ystafelloedd seminar neu ddarlithfeydd.
Mae peiriannau monitro carbon deuocsid yn cynnwys synwyryddion sy’n rhoi arwydd gweledol pan fo ansawdd aer mewnol yn dirywio.
Bydd y peiriannau’n rhybuddio athrawon a darlithwyr pan fydd lefelau carbon deuocsid yn codi, gan roi gwybod iddyn nhw fod angen gwella ansawdd yr aer, a bydd hynny’n helpu i reoli awyru yn ystod y gaeaf.
Bydd hyn yn helpu i gynnal tymheredd cyfforddus i ddysgwyr a staff yn ystod cyfnodau oerach, gyda llai o wres yn cael ei golli, ac yn arbed costau ynni.
‘Helpu i wella ansawdd aer
“Rwy’n falch y gall dysgwyr ddychwelyd i ystafelloedd dosbarth a darlithfeydd yr hydref hwn gyda llai o gyfyngiadau nag a fu ers misoedd lawer,” meddai Jeremy Miles, Ysgrifennydd Addysg Cymru.
“Bydd y buddsoddiad hwn mewn peiriannau monitro carbon deuocsid yn helpu i wella ansawdd aer, a bydd y peiriannau diheintio yn caniatáu i’r ystafelloedd dosbarth gael eu defnyddio i addysgu yn y ffordd arferol eto yn gyflymach.
“Mae hyn yn cefnogi ein nod cyffredinol o sicrhau y gall dysgwyr barhau i ddysgu gyda’u hathrawon a’u ffrindiau.
“Ond mae’n rhaid i ni barhau i fod ar ein gwyliadwriaeth oherwydd Covid-19.
“Bydd y mesurau hyn yn cyd-fynd â’r cyngor cyfredol yn hytrach na’i ddisodli, sy’n cynnwys cynnal hylendid, a golchi dwylo’n drylwyr ac yn amlach nac arfer.”
Mae Dr Chedly Tizaoui o Brifysgol Abertawe yn rhan o’r tîm a ddyluniodd y peiriant diheintio oson.
“Rwy’n hynod falch bod y dechnoleg oson a ddatblygwyd gennym yma ym Mhrifysgol Abertawe yn mynd i helpu’r ymdrech i gael gwared ar Covid-19 yng Nghymru,” meddai.
“Mae lleihau lledaeniad y coronafeirws yn ein sefydliadau addysg yn hynod bwysig, fel bod modd i’n plant a’n myfyrwyr ddychwelyd i’r ystafell ddosbarth.
“Mae oson yn effeithiol iawn yn erbyn feirws Covid-19 ac, oherwydd ei natur nwyol, mae’n lladd y feirws boed hwnnw yn yr aer neu ar arwynebedd.
“Diolch i gymorth gan Lywodraeth Cymru a’r Adeiladau Gweithredol y mae SPECIFIC yn arloesi ynddynt, dengys ein hymchwil y gall adeiladau fod yn weithredol y tu mewn a bod modd ymgorffori’r driniaeth Oson sy’n cael ei datblygu yma i gefnogi glanhau a diheintio adeiladau eraill.”
Mae Rebecca Evans, yr Ysgrifennydd Cyllid a Llywodraeth Leol, wedi croesawu’r datblygiad.
“Drwy fuddsoddi mewn technoleg newydd fel peiriannau diheintio oson, rydym yn sicrhau y gall dysgwyr aros yn yr ysgol a’r coleg wrth i Gymru symud ymlaen o’r pandemig,” meddai.
Ymateb Plaid Cymru
“Mae cyngor gwyddonol wedi tynnu sylw ers tro at bwysigrwydd ansawdd aer wrth gyfyngu ar drosglwyddo coronafeirws – rydym wedi bod yn galw am fwy o arweiniad ac adnoddau i golegau ysgolion a phrifysgolion ar bwnc awyru ers y llynedd,” meddai Siân Gwenllian, llefarydd addysg Plaid Cymru.
“Mae’r ddarpariaeth o declynnau monitro CO2 i sefydliadau addysgol, tra’n hwyr, i’w groesawu, ac mae’n cyd-fynd â gwledydd eraill.
“Mae’n bwysig bod y mesurau a ddefnyddiwn yn cyd-fynd â’r canllawiau gwyddonol diweddaraf ac rwy’n annog Llywodraeth Cymru i roi sicrwydd i sefydliadau addysgol ar ddefnyddio teclynnau fel systemau diheintyddion osôn.
“Mae cyflwyno peiriannau diheintio oson yn fwy dadleuol a dweud y lleiaf a rhaid i Lywodraeth Cymru ein sicrhau eu bod yn hollol ffyddiog eu bod yn ddiogel i’w defnyddio cyn eu cyflwyno ar draws Cymru.”
