Mae cwmni Hitachi wedi cadarnhau nad ydyn nhw am fwrw ymlaen gyda chynllun i adeiladu atomfa Wylfa Newydd ar Ynys Môn – newyddion sydd wedi ennyn ymateb cymysg.
Mewn datganiad, dywedodd y cwmni eu bod nhw wedi gwneud y penderfyniad gan fod 20 mis ers iddyn nhw atal y gwaith adeiladu dros dro, a bod Covid-19 wedi gwneud yr “amgylchedd buddsoddi yn fwy difrifol”.
Cyhoeddodd y cwmni fis Ionawr y llynedd y byddai’n atal yr holl waith ar y cynllun ar ôl methu â dod i gytundeb ariannol.
Roedd disgwyl i’r datblygiad fod yn un o brif gyflogwyr Ynys Môn, gyda 9,000 o weithwyr yn barod ar gyfer y cyfnod adeiladu.
‘Rhagweladwy’
Yn ôl Undeb GMB, mae llywodraethau olynol yn gyfrifol am benderfyniad Hitachi i dynnu’n ôl o Wylfa Newydd.
“Mae’r cyhoeddiad hollol ragweladwy hwn gan Hitachi yn ganlyniad methiant llywodraethau olynol i weithredu’n benderfynol ynghylch niwclear newydd,” meddai Justin Bowden, ysgrifennydd cyffredinol undeb y GMB.
Eglurodd yr Undeb fod angen o leiaf chwech o orsafoedd ynni niwclear yng ngwledydd Prydain i ddiwallu anghenion ynni a thargedau gwyrdd y dyfodol.
Croesawu’r newyddion
Er hyn mae PAWB (Pobol Atal Wylfa B) wedi croesawu’r newyddion.
“Byddai gorsaf niwclear wedi peryglu bywydau ar Ynys Môn a thu hwnt am genedlaethau i ddod, nid yn unig ein cenhedlaeth ni,” meddai llefarydd ar ran PAWB.
“Byddai wedi difetha’r amgylchedd dros ardal eang, ddeg gwaith mwy na’r safle presennol.”
Mae PAWB wedi galw ar Hitachi i sicrhau na fydd yna gynllun niwclear arall yn medru digwydd ar y safle yn y dyfodol.
Opsiynau newydd i Fôn
Mae Rhun ap Iorwerth Aelod o’r Senedd dros Ynys Môn wedi galw am weithredu brys i drafod opsiynau newydd ar gyfer Ynys Môn.
“Rhaid codi gêr yn y gwaith o sicrhau cyfleoedd eraill yma ym Môn, yn cynnwys meysydd yr ydw i’n gefnogol iawn iddyn nhw, mewn ynni môr, ynni hydrogen ac uwch-dechnoleg ym mharc gwyddoniaeth MSparc er enghraifft.
“Byddaf yn pwyso ar Lywodraeth Cymru i ymateb i’r her honno fel mater o flaenoriaeth.
“Roedd Horizon yn dweud hyd at yr wythnosau diwethaf bod eu rhiant-gwmni, Hitachi, yn dal yn obeithiol o ennill cefnogaeth gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig.
“Yn amlwg mae hynny wedi methu, a gobeithion y rhai fu’n dymuno gweld datblygiad gorsaf ynni newydd wedi cael eu codi a’u chwalu eto.
“I mi, dyma oedd y perygl mewn rhoi gormod o ddibyniaeth ar fuddsoddiad allanol ac ar allu llywodraeth y Deyrnas Unedig i ddelifro.”
“Siom fawr”
Eglurodd Virginia Crosbie, Aelod Seneddol Ynys Môn, ei bod hi wedi bod yn gweithio’n galed i gefnogi’r prosiect.
“Mae’n siom fawr clywed bod Hitachi wedi tynnu yn ôl”, meddai.
“Dros y misoedd diwethaf rwyf wedi bod yn gweithio’n galed gyda rhanddeiliaid yn lleol ac yn genedlaethol i hyrwyddo a chefnogi’r prosiect hwn.
“Siaradais neithiwr â’r Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol ac rwyf wedi cysylltu â’r Prif Weinidog ynglŷn â’r mater.
“Fodd bynnag, rwy’n parhau’n i weithio’n galed i gyrraedd fy addewid i ddod â swyddi o safon, cyflogwyr a buddsoddiad i Ynys Môn.
“Rwy’n dal i gredu bod safle Wylfa yn cynnig cyfleoedd gwych i Lywodraeth y Deyrnas Unedig gyflawni ei hamcanion di-garbon.”
“Siomedig iawn”
Dywedodd Ian Price, Cyfarwyddwr Cymru ar gyfer Cydffederasiwn Diwydiant Prydain:
“Mae hyn yn newyddion siomedig iawn, i economi Gogledd Cymru a chynnydd y DU tuag at net-sero. Erys niwclear yn rhan bwysig o’r jig-so ar gyfer darparu’r cyflenwadau hanfodol o drydan carbon isel sydd eu hangen arnom i bweru ein heconomi carbon isel yn y dyfodol.
“Yn gynharach yr wythnos hon galwodd y CBI am sicrhau polisi ar y modelau ariannu ar gyfer niwclear newydd fel rhan o becyn o fesurau sydd eu hangen i sbarduno adferiad gwyrdd o’r pandemig, a chefnogi swyddi ledled y wlad – gall adeiladu a gweithredu gorsafoedd pŵer niwclear ddarparu miloedd o swyddi a phrentisiaethau.
“Mae’r newyddion am Wylfa yn tanlinellu’r angen dybryd am weithredu beiddgar o bob rhan o’r llywodraeth i sbarduno buddsoddiad busnes sy’n gallu sicrhau allyriadau net-sero, gydag adweithyddion niwclear a modiwlaidd bach ar raddfa fawr yn angenrheidiol fel rhan o’n cymysgedd ynni yn y dyfodol.
“Mae’n hanfodol bod busnes a llywodraeth yn parhau i ddatblygu’r cyfleoedd ar gyfer niwclear newydd ar Ynys Môn, safle a chymuned sydd â llawer i’w gynnig i’r diwydiant o hyd.”
