Mae angen gwarchod cymunedau cefn gwlad Cymru a gwarchod y blaned wrth blannu coed, meddai mudiad Dyfodol i’r Iaith.

Wrth ysgrifennu at Ddirprwy Weinidog Newid Hinsawdd Cymru, Lee Waters, galwodd y mudiad iaith am sicrwydd y byddai cymunedau gwledig Cymraeg eu hiaith yn cael eu gwarchod wrth i goed gael eu plannu er mwyn mynd i’r afael â newid hinsawdd.

Dywedodd y mudiad eu bod nhw’n falch o gael gwybod bod Llywodraeth Cymru yn cydnabod yr anghenion a’r egwyddor mai ffermwyr yn hytrach na chwmnïau allanol ddylai fod yn ganolog yn y gwaith.

‘Ymrwymiadau penodol’

Er hynny, mae Dyfodol i’r Iaith yn credu bod angen i Lywodraeth Cymru wneud ymrwymiadau penodol a chadarn i sicrhau na fydd cymunedau gwledig yn dioddef.

Maen nhw’n galw ar Lywodraeth Cymru i ganiatáu cyllid i ffermwyr sy’n byw ar y tir lle y mae bwriad i blannu coed, a gwahardd arian i gwmnïau allanol allu manteisio ar brynu tir “ar draul y gymuned frodorol”.

Yn unol ag argymhellion yr Athro Gareth Wyn Jones mewn adroddiad a gyflwynwyd i Lywodraeth Cymru yn 2010, dylai coed gael eu plannu ar diroedd llai cynhyrchiol, meddai Dyfodol i’r Iaith, megis ar ucheldiroedd â phridd asidig ac ar dir rhedynog.

“Mae’r mater hwn yn amlygu’r angen i’r Llywodraeth fynd i’r afael a dau fath o gynaladwyedd sydd mor allweddol i’w gweledigaeth, sef sicrhau dyfodol i’r blaned ac i’w chymunedau yng nghefn gwlad Cymru,” meddai Heini Gruffudd, cadeirydd Dyfodol i’r Iaith.

Mae undebau a ffermwyr eisoes wedi codi pryderon am effaith plannu’n helaeth ar diroedd amaethyddol ar y Gymraeg, cymunedau gwledig, ac economi’r wlad.

Ynghyd â hynny, mae galwadau wedi bod i gynnwys yr argyfwng tir fel rhan o ymgyrch Nid yw Cymru ar Werth “gan fod marchnadoedd tir yn bygwth cymunedau Cymru” hefyd.

‘Osgoi gwerthu i gwmnïau o’r tu allan’

Wrth ymateb i’r sylwadau, dywedodd Lee Waters, Diprwy Weinidog Newid Hinsawdd Cymru, bod Llywodraeth Cymru’n awyddus i osgoi cwmnïau allanol yn prynu tir.

“Mae angen inni blannu 86 miliwn o goed erbyn diwedd y degawd hwn os ydyn ni am gyflawni allyriadau carbon sero-net erbyn 2050,” meddai Lee Waters.

“Os caiff hyn ei reoli mewn modd priodol, mae hefyd yn cynnig cyfle sylweddol i’r economi wledig greu swyddi gwyrdd a sgiliau cynaeafu pren ar gyfer nwyddau gwerth uchel.

“Rydyn ni’n awyddus i osgoi cwmnïau allanol yn prynu tir ac rydyn ni am weithio gyda ffermwyr a pherchnogion tir Cymru i gyflawni hyn.

“Fel y dangosodd prosiect Ceiniogi’r Coed yn y Fenni, gellir gwneud hyn ochr yn ochr â chynhyrchu bwyd ar dir llai cynhyrchiol, a gellir cadw rheolaeth a pherchnogaeth yn lleol.

“Rydyn ni wedi sefydlu grŵp arbenigol i ystyried sut y gallwn ni addasu’r model hwn ar gyfer Cymru gyfan”.

Plannu coed yn helaeth ar dir amaethyddol am “ladd cymdeithasau”

“Rydyn ni wedi gweld beth sydd wedi digwydd yma, yr effaith mae hynny wedi’i gael yma yng nghefn gwlad, i fi mae o jyst cyn waethed â boddi Tryweryn”

Pryderon am gwmnïau mawr yn plannu coedwigoedd ar dir ffermio

Sian Williams

“Mae datblygu economi gwyrdd sydd yn cynnal swyddi lleol yn sicr yn help i gymunedau Cymru”

Plannu coed yn helaeth yn “siŵr o gael effaith andwyol” ar economi Cymru

Cadi Dafydd

Daw sylwadau Llywydd newydd NFU Cymru ar yr un pryd â galwadau i gynnwys yr argyfwng tir fel rhan o ymgyrch Nid yw Cymru ar Werth