Mae Gweinidog Cysgodol Addysg Plaid Cymru, Siân Gwenllian, wedi galw am eglurder ynglŷn â sut mae’r gronfa dal-i-fyny addysg wedi cael ei gwario.
Mae’r adroddiad yn cymharu’r rhaglenni a sefydlwyd gan Lywodraethau Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon i helpu plant sydd wedi wynebu bron i flwyddyn o darfu ar eu haddysg.
Dywedodd yr adroddiad bod tua £40m wedi ei glustnodi i ddisgyblion Cymru – sef £88 i bob disgybl, tra bod y ffigwr yn yr Alban yn £140m – £200 i bob disgybl – ac yn Lloegr £1.2bn, sef £174 i bob disgybl.
Mae’r ymchwilwyr wedi dod i’r casgliad bod yr holl gynlluniau dal i fyny presennol yn “annigonol” ac maent yn galw ar y llywodraethau i sefydlu rhaglenni addysg aml-flwyddyn sydd wir mynd i’r afael â’r holl ddysgu a gollwyd.
Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru gynllun gwerth £29m er mwyn talu am staff dysgu ychwanegol ym mis Gorffennaf – wedi’i thargedu at ddisgyblion difreintiedig a disgyblion mewn blynyddoedd arholiadau pwysig.
Fodd bynnag, mewn un o Bwyllgorau’r Senedd ym mis Ionawr 2021, cadarnhaodd y Gweinidog Addysg fod y £29m “yn cael ei wario ar gyflogau pobl yn bennaf” ond gydag arian “wedi’i ddyrannu i recriwtio pobl.”
“Cynlluniau Llywodraeth Cymru ar ei hôl hi”
Dywedodd Gweinidog Cysgodol Addysg Plaid Cymru, Siân Gwenllian AoS: “Rydym wedi clywed na ddylid gadael unrhyw blentyn ar ôl … ond rydym mewn sefyllfa lle mae pob plentyn yng Nghymru wedi colli amser wyneb yn wyneb gwerthfawr gyda’u hathrawon, ac mae angen cynllun cadarn arnom i helpu i adfer y dysgu coll.
“Er bod ymdrechion wedi’u gwneud i gadw ysgolion ar agor am gyfnod mor hir â phosibl, mae’r adroddiad … yn datgelu bod presenoldeb wedi bod yn is yng Nghymru o’i gymharu â chenhedloedd eraill y DU, ac mae hyn yn arbennig o amlwg mewn ardaloedd difreintiedig.
“Mae cynlluniau Llywodraeth Lafur Cymru ar ei hôl hi o ran helpu disgyblion i ddal i fyny. Gwyddom fod plant o ardaloedd difreintiedig yn llai tebygol o allu manteisio ar ddysgu ar-lein, ac felly mae perygl bod y plant hyn wedi colli’r mwyaf o amser dysgu – anfantais ddwbl.
“Rhaid canolbwyntio ar allu darparu cymaint o ddysgu wyneb yn wyneb â phosibl, wedi’i dargedu at y plant hynny sydd wedi colli’r mwyaf o ddysgu, a dim ond drwy ymgyrch recriwtio enfawr y gellir cael hyn. Nid yw adfer addysg yn ymwneud â dal i fyny ar ei ben ei hun yn unig, rhaid iddo fod yn rhan o strategaeth ar gyfer addysg ar ôl Covid.
“Mae’r adroddiad … yn ein hatgoffa o’r her sydd o’n blaenau, ond mae Llywodraeth Plaid Cymru yn barod ac wedi’i pharatoi’n llawn i allu ymgymryd â’r her honno.”
“Galluogi plant a phobl ifanc i ddychwelyd i addysg wyneb-yn-wyneb yn parhau’n flaenoriaeth”
Dywedodd llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru: “Mae galluogi plant a phobl ifanc i ddychwelyd i addysg wyneb-yn-wyneb yn parhau’n flaenoriaeth, ac rydym yn deall fod yr amharu ar addysg dros y flwyddyn ddiwethaf wedi golygu mwy na dim ond colli cynnwys i ddysgwyr.
“Ry’n ni wedi buddsoddi £29m yn ein rhaglen Recriwtio, Adfer a Chodi Safonau i ddysgwyr gan arwain at recriwtio mwy na 1,000 o athrawon a staff cefnogol i ddarparu cefnogaeth ychwanegol i’r rhai sydd wedi methu addysg oherwydd y pandemig.”
