Mae’r Senedd heno (Hydref 5) wedi pleidleisio o blaid cyflwyno pas Covid-19 yng Nghymru – a hynny wrth i brotestiadau ddigwydd y tu allan.
Fe bleidleisiodd aelodau o’r Senedd 28 o blaid i 27 yn erbyn cynnig Llywodraeth Cymru.
Roedd diswgyl y gallai’r ymdrech fethu wedi i Blaid Cymru benderfynu y bydde nhw yn pleidleisio yn erbyn y cynnig yn gynharach heddiw.
Yn ôl Llefarydd Iechyd y Blaid, Rhun ap Iorwerth, nid oedd y llywodraeth wedi gwneud yr achos yn ddigonol dros eu cyflwyno.
Eisoes roedd y Ceidwadwyr Cymreig ac AoS y Democratiaid Rhyddfrydol Cymreig, Jane Dodds, wedi gwrthod y syniad o bas ar sail dadleuon moesol a rhyddid personol.
Ond fe gefnogwyd y mesur gan un bleidlais o blaid cynnig y llywodraeth.
Bydd nawr yn rhaid i bobl ddangos eu bod wedi’u brechu’n llawn neu wedi cael prawf negyddol diweddar wrth ymweld â digwyddiadau neu glybiau mawr o 11 Hydref ymlaen.
Problemau pleidleisio?
Gyda Llafur mewn lleiafrif ar lawr y Senedd roedd angen i o leiaf un Aelod o’r Senedd ymatal neu gefnogi’r mesurau i ennill y bleidlais, ac roedd adroddiadau fod un aelod wedi methu pleidleisio o bell.
Covid passes: Conservative MS Darren Millar could be heard claiming a member was unable to join by zoom to vote remotely. The proposal was passed by one vote.
— Adrian Masters (@adrianmasters84) October 5, 2021
Pe bai’r bleidlais wedi bod yn gyfartal, byddai wedi mynd at y Llywydd, Elin Jones, a fyddai wedi gorfod pleidleisio yn erbyn.
Deellir bod Mr Millar yn ymyrryd ar ran ei gydweithiwr Gareth Davies, AoS Dyffryn Clwyd – a’r awgrym gan rai AoSau yw nad oedd yn bresennol gan ei fod yng nghynhadledd y Torïaid ym Manceinion.
Hybrid Senedd working works. The electronic voting system works. But unless there’s very good reason and/or with advance approval (away on Senedd business, perhaps) I think you should be able to vote only from your offices at home/Senedd/constituency. (Not e.g. party conference.)
— Rhun ap Iorwerth (@RhunapIorwerth) October 5, 2021
Serch hynny, rhyddhaodd y Ceidwadwyr ddatganiad yn galw am ddod â’r system bleildeisio hybrid i ben a chynnal pob pleidlais drwy fod “yn bresennol ar lawr y Senedd”.
Covid passes: Welsh Conservative statement. pic.twitter.com/ByOlk2P2Ko
— Adrian Masters (@adrianmasters84) October 5, 2021
Fodd bynnag, ar yr achlysur hwn, dywedodd Elin Jones fod pob ymgais i’w gael ar y feddalwedd berthnasol wedi digwydd “gan gynnwys rhannu fy ffôn personol”.
Y rheolau
Yn ôl y cynnig fe fydd y pas nawr yn orfodol ar gyfer:
- I unrhyw un dros 18 oed sydd am fynd i glwb nos.
- I fynd i ddigwyddiad sefyll tu fewn ar gyfer mwy 500 o bobl.
- I fynd i ddigwyddiad ble mae angen sefyll tu allan ar gyfer mwy na 4,000 o bobl
- I fynd i unrhyw ddigwyddiad arall sy’n cynnwys mwy na 10,000 o bobl.
‘Amddifadu’
Wrth gloi’r ddadl yn y cyfarfod llawn heddiw fe ddywedodd y Gweinidog Iechyd, Eluned Morgan fod y pasys yn greiddiol i gadw cyfraddau Covid i lawr wrth i fisoedd y gaeaf nesáu.
“Dydy Llywodraeth Lafur Cymru heb ystyried cyflwyno pas Covid fel hyn yn ysgafn. Mae wedi bod yn heriol ac roedd angen i ni ystyried y goblygiadau moesol, ymarferol a chyfreithiol o gyflwyno pas fel hyn,” meddai.
“Ond rydyn ni’n profi rhai o achosion uchaf a welsom ers dechrau’r pandmeig a hynny’n benodol ymysg pobl ifanc.
“Rydyn ni’n gwybod faint o bobl ifanc Cymreig a ddaeth nôl o Gernyw o ŵyl Boardmasters a gŵyl Reading a ddaeth a’r feirws gyda nhw a’i ledaenu.
“Ac os caf atgoffa’r Ceidwadwyr bod Lloegr yn cadw pas Covid yn rhan o arfogaeth Llywodraeth y Deyrnas Unedig wrth edrych tua’r gaeaf,” ychwanegodd.
“A dewch imi fod yn glir drwy beidio â chefnogi’r mesur heddiw, mi fydd hi’n weithred enfawr o amddifadu cyfrifoldeb o warchod i iechyd cyhoeddus”
Diffyg tystiolaeth
Yn ôl Rhun ap Iorwerth “Yn anffodus, mae’r rheoliadau a gynigiwyd gan Lywodraeth Cymru heddiw yn codi mwy o gwestiynau nag y maen nhw’n eu hateb,” meddai’r Aelod o’r Senedd dros Ynys Môn.
“Nid oes tystiolaeth ddigonol ac ychydig iawn o fanylion sydd ar sut y bydd yn gweithio’n ymarferol.”
Yn dilyn y bleidlais, dywedodd y Democrat Rhyddfrydol, Jane Dodds: “Mae’r bleidlais heddiw yn gosod cynsail beryglus ar gyfer deddfu gwael yma yng Nghymru ac mae’r llywodraeth yn gor-ymestyn yn ddiangen i mewn i’n hawliau sifil heb unrhyw dystiolaeth y byddant yn ein gwneud ni i gyd yn fwy diogel.”
Eisoes mae Lloegr wedi gwrthod cyflwyno pasys ond mae’r Alban yn bwriadu cyflwyno pasbortau brechu o 18 Hydref.
Protest
Bu protestio ar risiau’r Senedd yn ystod y dydd, ac mae golwg360 yn deall bod oddeutu hanner cant o’r protestwyr wedi symud yn nes ymlaen at ddwy fynedfa Tŷ Hywel (adeilad swyddfeydd y Senedd) gan atal Aelodau a staff rhag gadael am gyfnod, a chan ymddwyn yn fygythiol a gweiddi “shame on you” a “scum”.
We were tipped off by numerous sources in the Senedd who have said they're chanting 'scum' and being threatening. pic.twitter.com/QWt1OcIiFg
— Peter Gillibrand (@GillibrandPeter) October 5, 2021
Stuck in my Tŷ Hywel office as protestors shout ‘shame on you’ and block us from leaving.
To be fair, I’m as frustrated as them.
— Samuel Kurtz MS (@SKurtzCWSP) October 5, 2021
Plaid Cymru yn bwriadu pleidleisio yn erbyn pas Covid-19
