Mae Llafur wedi diarddel Jeremy Corbyn dros dro am ei ymateb i adroddiad y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol ar wrth-Semitiaeth yn y blaid yn ystod ei arweiniad.
Mae’r adroddiad ar yr honiadau o wrth-Semitiaeth wedi dod i’r casgliad y bu’r Blaid Lafur yn “gyfrifol am aflonyddu a rhagfarnu anghyfreithlon”.
Ymateb Jeremy Corbyn i hynny oedd dweud ei bod hi’n briodol bod aelodau Iddewig yn disgwyl i’r blaid ddelio â gwrth-Semitiaeth, a’i fod yn “difaru ei fod wedi cymryd hirach nag y dylai i wireddu’r newid yna.”
Ond, ategodd “y cafodd maint y broblem ei orliwio yn ddramatig er dibenion gwleidyddol gan ein gwrthwynebwyr oddi fewn a thu allan i’r blaid.”
Yn dilyn hyn, dywedodd llefarydd ar ran y Blaid Lafur: “Yng ngoleuni ei sylwadau a wnaed heddiw a’i fethiant i’w tynnu’n ôl wedi hynny, mae’r Blaid Lafur wedi diarddel Jeremy Corbyn tra’n aros am ymchwiliad.
“Mae hefyd wedi colli chwip y Blaid Lafur Seneddol.”
Wrth ymateb i gael ei ddiarddel, dywedodd Jeremy Corbyn y byddai’n herio’n gryf yr “ymyriad gwleidyddol i fy niarddel o’r blaid”.
“Rwyf wedi gwneud yn gwbl glir bod y rhai sy’n gwadu bod problem gwrth-semitiaeth wedi bod yn y Blaid Lafur yn anghywir,” meddai.
“Byddaf yn parhau i gefnogi polisi dim goddefgarwch tuag at bob math o hiliaeth.”
I will strongly contest the political intervention to suspend me.
I’ve made absolutely clear those who deny there has been an antisemitism problem in the Labour Party are wrong.
I will continue to support a zero tolerance policy towards all forms of racism.
— Jeremy Corbyn (@jeremycorbyn) October 29, 2020
Ac mae’r cyn-ganghellor cysgodol, John McDonnell, wedi disgrifio’r penderfyniad i ddiarddel Mr Corbyn fel un “hollol anghywir” ar Twitter.
On the day we should all be moving forward & taking all steps to fight antisemitism, the suspension of Jeremy Corbyn is profoundly wrong. In interests of party unity let’s find a way of undoing & resolving this.
— John McDonnell MP (@johnmcdonnellMP) October 29, 2020
“Ar y diwrnod y dylem i gyd fod yn symud ymlaen ac yn cymryd pob cam i ymladd yn erbyn gwrth-Semitiaeth, mae atal Jeremy Corbyn yn gwbl anghywir,” meddai.
“Er mwyn undod plaid, gadewch i ni ddod o hyd i ffordd o ddatrys hyn.
“Rwy’n annog holl aelodau’r blaid i aros yn ddigyffro gan mai dyna’r ffordd orau o gefnogi Jeremy a chefnogi’n gilydd. Gadewch i ni gyd alw ar yr arweinyddiaeth i godi’r diarddeliad.”
Yr adroddiad
Yn ogystal â’r casgliad bod y bu’r Blaid Lafur yn “gyfrifol am aflonyddu a rhagfarnu anghyfreithlon,” mae’r adroddiad gan y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol (EHRC) hefyd yn tynnu sylw at “fethiannau difrifol” o ran ymgeision arweinyddiaeth y blaid i ddelio â hiliaeth yn erbyn Iddewon.
Yn ystod yr ymchwilad, darganfuwyd tystiolaeth o “ymyrraeth wleidyddol” gan swyddfa’r cyn-arweinydd, Jeremy Corbyn, yn y broses gwynion.
“Wnaeth y Blaid Lafur addo na fydden nhw’n goddef unrhyw wrth-Semitiaeth o gwbl,” meddai Caroline Waters, Cadeirydd dros dro’r EHRC.
“Mae ein hymchwil wedi tynnu sylw at sawl maes lle’r oedd ei gweithgarwch ac arweinyddiaeth wrth fynd i’r afael â gwrth-Semitiaeth yn annigonol.
“Does dim esgus am hyn. Ac mae’n ymddangos mai diffyg awydd i fynd i’r afael â gwrth-Semitiaeth, nid diffyg gallu, oedd wrth wraidd hyn.”
Yn groes i ddeddf
Yn ôl y Comisiwn mae’r blaid wedi mynd yn groes i’r Ddeddf Cydraddoldeb (2010) ar dri chyfrif.
- Ymyrraeth wleidyddol â chwynion ynghylch gwrth-Semitiaeth
- Methu a darparu hyfforddiant digonol i’r rheiny sy’n delio â chwynion gwrth-Semitiaeth
- Aflonyddu
Mae’r blaid wedi cael gwybod bod ganddyn nhw tan Ragfyr 10 i lunio cynllun gweithredu er mwyn rhoi argymhellion yr adroddiad ar waith.
Ymateb y Blaid Lafur i’r adroddiad
Wrth ymateb i’r casgliadau dywedodd arweinydd presennol y Blaid Lafur, Syr Keir Starmer, bod heddiw yn “ddiwrnod o gywilydd i’r blaid”.
Mae Mark Drakeford, y Prif Weinidog ac arweinydd Llafur Cymru, wedi croesawu cyhoeddiad yr adroddiad, ac wedi dweud nad oes lle i wrth-Semitiaeth yng Nghymru na Llafur Cymru.
Bydd argymhellion yr EHRC yn cael eu rhoi ar waith ledled y Blaid Lafur, gan gynnwys Llafur Cymru, yn ôl cynrychiolwyr y blaid yng Nghymru.
“Casgliad damniol”
Mae tri sefydliad Iddewig wedi ymateb i’r adroddiad mewn llythyr ar y cyd, ac wedi beirniadu cyn-arweinydd y Blaid Lafur yn hallt.
Daw’r datganiad oddi wrth y Board of Deputies of British Jews, Jewish Leadership Council, a’r Community Security Trust, ac mae’n croesawu camau cyntaf Keir Starmer.
“Dyma gasgliad damniol ynghylch yr hyn y gwnaeth Llafur i Iddewon o dan arweinyddiaeth Jeremy Corbyn a’i gynghreiriaid,” meddai.
“Bydd Jeremy Corbyn yn cael ei feio am yr hyn mae e’ wedi’i wneud i Iddewon ac i Lafur,” meddai wedyn. “Ond mae’r gwirionedd yn fwy brawychus.
“Roedd ef yn arweinydd mewn enw yn unig i agweddau gwrth-Semitaidd hen a newydd. Cafodd hyn oll ei ganiatáu gan y rheiny a anwybyddodd y sefyllfa yn fwriadol.”