Mae Plaid Cymru wedi rhybuddio y bydd Mesur Etholiadau dadleuol San Steffan yn “niweidio democratiaeth a rhyddid pleidleiswyr”.
Dywedodd Rhys ab Owen AoS, llefarydd Plaid Cymru dros y cyfansoddiad a chyfiawnder, fod yn rhaid i Gymru amddiffyn hawliau pleidleisio ei dinasyddion ac ymrwymo i greu system decach ei hun.
Bydd y Mesur Etholiadau, os caiff ei basio, yn cyflwyno newidiadau mawr i etholiadau a gadwyd yn ôl, gan gynnwys cyflwyno dogfennau adnabod ffotograffig gorfodol i bleidleisio.
Daw sylwadau Rhys ab Owen cyn dadl yn y Senedd heddiw (dydd Mercher 26 Ionawr) sy’n galw ar Lywodraeth Cymru i wrthwynebu’r Bil yn ffurfiol.
“Tanseilio sylfeini democratiaeth”
Dywedodd Rhys ab Owen: “O leihau’r hawl i brotestio’n heddychlon, bygwth dyfodol darlledu gwasanaeth cyhoeddus, cwtogi adolygiad barnwrol a gwanhau’r Ddeddf Hawliau Dynol a bellach ymgais drwy’r Mesur Etholiadau hwn i danseilio sylfeini democratiaeth ei hun.
“Pleidleisio yw sylfaen democratiaeth yma ac ym mhob man, mae’n rhoi llais i’r bobl, a’r pŵer i ddwyn gwleidyddion i gyfrif. Mae unrhyw gwtogi ar hyn nid yn unig yn bygwth tanseilio ein holl hawliau, mae’n bygwth niweidio ein democratiaeth a rhyddid i bleidleiswyr.
“Os bu prawf erioed o’r bwlch cynyddol rhwng y dulliau o ymdrin â gwleidyddiaeth mewn gwledydd datganoledig a San Steffan, y Mesur Etholiadau yw hwnnw.
“Nid yn unig yw’r Bil yn dileu system bleidleisio fwy cymesur drwy newid y ffordd y caiff Comisiynwyr yr Heddlu a Throseddu eu hethol i system ‘Cyntaf i’r Felin’, mae hefyd yn cyflwyno gofyniad am ddogfennau adnabod ffotograffig i bleidleisio, sydd eisoes wedi’i profi ei fod yn lleihau cyfranogiad democrataidd.
“Yng Nghymru, mae’n rhaid i ni wneud popeth o fewn ein gallu i wrthod yr ymgais hon i ddifreinio ein dinasyddion. Yn hytrach, rhaid inni addo creu gwell system yng Nghymru, lle mae etholiadau’n deg ac yn hygyrch i bob pleidleisiwr.
“Efallai nad yw San Steffan yn gweithio i unrhyw un ar hyn o bryd ond gallwn ni yng Nghymru ddewis gwneud pethau’n wahanol – ac yn well.”
