Galw am achub gwasanaethau adferiad strôc Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda

Mae’r Gymdeithas Strôc yn galw ar bobol i lofnodi deiseb wrth iddyn nhw geisio achub gwasanaethau adferiad strôc yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda.

Daw hyn wrth i’r gwasanaethau ar gyfer siroedd Caerfyrddin, Ceredigion a Phenfro wynebu dyfodol ansicr, a rhybudd gan y Gymdeithas Strôc y gallai cleifion gael eu hamddifadu.

Mae’r Gymdeithas Strôc yn neilltuol o bryderus y bydd y cyllid yn 2023-24 ar gyfer y gwasanaeth Bywyd Ar Ôl Strôc ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda yn annhebygol o ddarparu gwasanaeth o ansawdd a theg ar gyfer y goroeswyr strôc hynny sydd fwyaf agored i niwed yn Sir Gaerfyrddin, Ceredigion a Sir Benfro.

Bu Gwasanaeth Bywyd Ar Ôl Strôc y Gymdeithas Strôc yn cynorthwyo goroeswyr strôc yn ardal Bwrdd Iechyd Hywel Dda am fwy na degawd.

Mae’r gwasanaeth yn darparu gwasanaeth hanfodol i bobol ar ôl iddyn nhw adael yr ysbyty, gan eu helpu nhw a’u hanwyliaid i bennu eu nodau eu hunain ar gyfer gwella, rheoli’u cyflwr a mynd yn fwy annibynnol.

Yn 2022, darparodd y Gymdeithas Strôc gymorth arbenigol sy’n canolbwyntio ar unigolion i fwy na 250 o oroeswyr strôc a’u gofalwyr yn ardal Bwrdd Iechyd Hywel Dda, gan leihau’r nifer sy’n dychwelyd i’r ysbyty, a chynorthwyo anghenion iechyd meddwl, ac yn anad dim, yn cynorthwyo annibyniaeth goroeswyr strôc.

‘Dadflaenoriaethu gwasanaethau strôc’

“Mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda wedi bod yn dad-flaenoriaethu gwasanaethau strôc am flynyddoedd,” meddai Katie Chapelle, Cyfarwyddwr Cyswllt Cymru y Gymdeithas Strôc.

“Ni fu cynnydd ar gyfer chwyddiant yn ein cyllid ers dros chwe blynedd, a arweiniodd at doriad mewn termau real i wasanaethau cymorth strôc.

“Yn hanesyddol, darparwyd rhan o’r gwasanaeth gan Awdurdod Lleol Sir Gaerfyrddin, ond maent yn awr wedi tynnu’r arian hwn yn ôl oherwydd newidiadau yn y ffordd y maent yn talu am wasanaethau ataliol yn y gymuned.

“Gyda’r cymorth hwn yn dod i ben, mae arnom eisiau gweithio’n agos â Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda i gynllunio gwasanaeth effeithiol ac sydd o ansawdd sy’n parhau i gynorthwyo goroeswyr strôc a’u hanwyliaid i ailadeiladu bywyd ar ôl strôc.

“Anogwn y Bwrdd Iechyd i ailystyried eu tendr sydd ar y gweill, ac i gynnwys y cyllid digonol ychwanegol sydd ei angen i gyflenwi gwasanaeth adferiad strôc cyfartal ledled y tair ardal i gyd ar gyfer goroeswyr strôc yn y blynyddoedd i ddod.

“Mae elusennau’n anhepgor i’n cymdeithas allu gweithredu’n iach, a dylid eu derbyn fel partner yn y system iechyd a gofal cymdeithasol, yn enwedig ar adegau o straen, yn hytrach nag eu gweld fel “dymunol i’w cael”.

“Golyga hyn roi cymorth i elusennau gyda chyllid cyfnod hir, a’u hintegreiddio i brosesau llunio penderfyniadau.

“Yn aml, elusennau sydd yn y sefyllfa orau i ymgysylltu ag ystod eang o bobl, yn enwedig y rheiny prin y cânt eu clywed.

“Yn y Gymdeithas Strôc, sicrhawn fod gan oroeswyr strôc lais yn y penderfyniadau sy’n effeithio arnynt.

“Os methir â chydnabod, parchu a sylweddoli gwir werth y gwaith y mae elusennau yn ei wneud, mae yna risg o golli darpariaeth hanfodol a’r ymagwedd o ganolbwyntio ar yr unigolyn y mae elusennau’n ei roi i’n cymdeithas.”

Beth yw’r sefyllfa yn y tair sir?

Mae yna bron i 10,000 o oroeswyr strôc yn byw yn ardal Bwrdd Iechyd Hywel Dda.

Heb y gwasanaeth hanfodol hwn, mae goroeswyr strôc mewn perygl o deimlo bod pobol wedi cefnu arnyn nhw ar ôl iddyn nhw adael yr ysbyty, gan roi rhagor o bwysau ar y gwasanaethau cymdeithasol ac iechyd ar adeg o straen enfawr.

Mae 47% o oroeswyr strôc yn y bwrdd iechyd wedi’u cofrestru â meddygfeydd Meddygon Teulu sydd yn ardal Awdurdod Lleol Sir Gaerfyrddin.

Mae 20% arall yn byw yng Ngheredigion, a 33% yn Sir Benfro, sy’n amlygu’r angen am wasanaeth yn y tair ardal i gyd.

Cafodd Dave Jones, tad i ddau o blant o Rydaman, strôc yn 2017 yn 36 mlwydd oed.

Roedd yn ifanc, yn heini ac yn iach a doedd e erioed wedi disgwyl cael strôc.

“Pan wnes i ddod allan o’r ysbyty, roedd gen i olwg dwbl, doedd fy mraich dde a fy nghoes dde ddim yn gweithio,” meddai.

“Allwn i ddim siarad yn iawn.

“Cyrhaeddais i’r sefyllfa lle nad oeddwn i eisiau bod yma; mewn gwirionedd, fe wnes i gyrraedd y sefyllfa o ystyried rhoi diwedd ar y cyfan.

“Mae’r gefnogaeth rwy’ wedi’i derbyn gan y Gymdeithas Strôc wedi bod yn amhrisiadwy.

“Mae fy nghydgysylltydd wedi bod yn gymorth mawr imi.

“Mae hi bob amser yno pryd bynnag y bydd ei angen arna i.

“Fyddwn i byth wedi fy nghael fy hun i le rydw i hebddi.”

Grŵp cymorth i ddynion

Mae Dave Jones yn rhan o grŵp cymheiriaid i ddynion ifainc yng Nghaerfyrddin.

“Rydym yn helpu’n gilydd drwyddo ac yn cyfarfod ac yn siarad am ein profiad, mae’n gymorth aruthrol i mi,” meddai.

“Heb y cyfle a’r cymorth i sefydlu’r grŵp hwn gan y Gymdeithas Strôc, pwy a ŵyr lle y byddem i gyd.

“Mae wedi bod yn wir achubiaeth i lawer ohonom.”

Wrth iddo fe barhau i ailadeiladu’i fywyd, mae wedi dod yn gydgysylltydd cymorth y Gymdeithas Strôc yn ddiweddar.

“Mae’n sefydliad bendigedig sydd wedi fy helpu cymaint ac mae arnaf eisiau rhoi yn ôl a helpu eraill, gan fy mod yn gwybod drosof fy hun mor bwysig yw’r gwasanaeth Bywyd Ar Ôl Strôc i oroeswyr strôc.”

‘Cymorth hanfodol er gwaethaf cyllideb sy’n crebachu’

“A minnau wedi cyfarfod â’r Gymdeithas Strôc yn ddiweddar, rwyf yn llwyr ymwybodol o’r gwasanaeth ardderchog y maent yn ei ddarparu i oroeswyr strôc ledled fy etholaeth,” meddai Adam Price, Aelod Plaid Cymru o’r Senedd dros Ddwyrain Caerfyrddin a Dinefwr.

“Er gwaethaf cyllideb sy’n crebachu a phwysau sylweddol, mae’r gwasanaeth Bywyd Ar Ôl Strôc wedi parhau i ddarparu cymorth hanfodol ledled ardal Hywel Dda.

“Mae’n hanfodol nad yw gwasanaethau adferiad strôc yn cael eu hepgor, ac mae’n rhaid inni wneud pa beth bynnag y gallwn i arbed ein gwasanaeth adferiad strôc.

“Byddwn yn annog aelodau’r cyhoedd i lofnodi’r ddeiseb hon i ddangos yn union cymaint o gefnogaeth sydd yna i’r gwasanaeth Bywyd Ar Ôl Strôc yn Sir Gaerfyrddin.”