Mae cynghorwyr benywaidd yn Arfon yn dathlu Diwrnod Rhyngwladol y Merched drwy rannu ystadegau sy’n dangos “symudiad pendant i’r cyfeiriad cywir”.
Cynyddodd canran cynghorwyr Grŵp Plaid Cymru sy’n ferched gan 16% y llynedd.
Gwelodd y ganran yn Arfon gynnydd tebyg o 14%.
O ran ymgeiswyr Plaid Cymru ar draws y sir, fe gynyddodd y ganran honno gan 17%, ac yn Arfon cododd cyfran yr ymgeiswyr sy’n ferched gan21%.
Mae ffigwr Gwynedd fwy neu lai’n gyfartal â’r ffigwr cyfartalog cenedlaethol o 35% o gynghorwyr sy’n ferched, sy’n cynrychioli cynnydd yng Ngwynedd o 12% ers 2017.
Elin Walker-Jones
Mae Elin Walker-Jones, cadeirydd Plaid Cymru yn Arfon a chynghorydd sir ward Glyder ym Mangor, yn canmol yr ystadegau.
“Mae ystadegau calonogol wedi dod i’r amlwg, a pha well ffordd o ddathlu nag ar Ddiwrnod Rhyngwladol y Menywod?” meddai.
“Mae’r ffigyrau, sy’n seiliedig ar Etholiadau Cyngor Gwynedd 2022, a gynhaliwyd lai na blwyddyn yn ôl, yn dangos symudiad pendant i’r cyfeiriad cywir o ran cydraddoldeb rhywedd yng Ngwynedd.”
Mae hi hefyd yn Aelod Cabinet dros Blant a Phobol Ifanc, ac mae’n gobeithio y gall fod yn ysbrydoliaeth i ferched ifanc yng Ngwynedd, ond yn credu bod angen datblygiadau.
“Mae bod yn fodel rôl cadarnhaol i fenywod yn hanfodol i genedlaethau’r dyfodol er mwyn sicrhau bod cyfartaledd rhyw yn norm,” meddai.
“Ond mae angen i sefydliadau newid hefyd er mwyn creu amodau sy’n annog, yn hytrach nag yn rhwystro cyfartaledd.”
Siân Gwenllian
Yn ôl Siân Gwenllian, sydd ei hun yn gyn-gynghorydd sir yn ogystal â bod y ferch gyntaf i gynrychioli etholaeth Arfon, mae cryn waith wedi bod tu ôl y cynnydd.
Mae hi’n credu bod angen cymeradwyo merched am newid pethau iddyn nhw eu hunain ac i ferched eraill.
Teimla fod Diwrnod Rhyngwladol y Merched yn amser am newid.
“Nid drwy hap a damwain y digwyddodd y cynnydd sy’n amlwg yn yr ystadegau hyn.
“Cynhaliwyd ymgyrch bwrpasol yn lleol i ddenu mwy o ymgeiswyr sy’n ferched.
“Mae’n hanfodol bod Diwrnod Rhyngwladol y Merched yn fwy na sbloets o sloganau diystyr.
“Wrth ddathlu’r ystadegau hyn, rydym yn gobeithio dangos bod gweithredu gydag ewyllys wleidyddol yn medru arwain at newid go iawn ar lawr gwlad.
“Hoffwn ddiolch i bob un ferch a fu’n ymgeisydd yn etholiadau’r llynedd.
“Oni bai bod lleisiau merched yn amlwg ar bob lefel o lywodraeth, yna ni fydd ein blaenoriaethau yn cael sylw.”
