Mae teyrngedau wedi’u rhoi i’r gohebydd gwleidyddol Clive Betts, sydd wedi marw.
Yn enedigol o Southampton, astudiodd e Ddaearyddiaeth a Gwleidyddiaeth Ryngwladol ym Mhrifysgol Aberystwyth, cyn ymuno â’r South Wales Echo yn 1965 a symud wedyn i weithio gyda’r Western Mail.
Daeth yn ohebydd materion Cymreig gyda’r Western Mail yn 1982, ac yn fwyaf diweddar bu’n Olygydd y Cynulliad.
Dysgodd e Gymraeg, ac fe ysgrifennodd sawl llyfr ar bob agwedd ar fywyd a diwylliant Cymru.
Yn ôl y Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, fe enillodd enw iddo’i hun fel “sylwebydd treiddgar, os dadleuol weithiau, ar faterion gwleidyddol a diwylliannol”.
Ar ôl dysgu Cymraeg, magodd ddiddordeb yng ngwaith cyrff cyhoeddus sydd â chyfrifoldeb dros y Gymraeg, ac roedd ei gyfrol Culture in Crisis ymhlith y cyfrolau cyntaf i drafod y berthynas rhwng disgyblaeth ieithyddiaeth gymdeithasol a thrafodaeth o’r Gymraeg mewn bywyd cyhoeddus.
Cyhoeddodd sawl cyfrol ar ymweliadau’r Eisteddfod Genedlaethol â Chaerdydd, gan gynnwys A Oedd Heddwch?, ac ysgrif ar gyflwr pleidiau gwleidyddol Cymru ddechrau’r 1990au.
My Dad, Clive Betts, passed away this morning. My favourite photo of him. At Western Mail doing the job he loved – writing about a country that he made his home. 1987 – end of era at Thomson House; the typewriter was to become history! Cwsg mewn Hedd Dad. You did us proud. pic.twitter.com/BwpcLk2v7m
— Aled Betts (@Bettsy51) January 15, 2023
Teyrngedau
Yn ôl Nick Speed, un o’i gydweithwyr yn y Western Mail, “cadwodd Clive y fflam ynghyn wedi colli’r [bleidlais] datganoli yn 1979 a phan gawson ni ein Cynulliad Cenedlaethol o’r diwedd, roedd Clive eisiau sylw print oedd yn gweddu i senedd”.
Dywed Hefin David, Aelod Llafur o’r Senedd dros Gaerffili, iddo gael ei fagu’n darllen gwaith Clive Betts, a’i fod e’n “newyddiadurwr dawnus”.
“Mae’n ddrwg iawn gen i glywed fod Clive Betts wedi ein gadael,” meddai Dafydd Trystan.
“Bu’n gohebu’n ddiwyd (ac yn heriol) am Gymru mewn cyfnod pan oedd fflam datganoli yn egwan (ar y gorau) ond mi ddaliodd ati, ac mi welodd maes o law dyfodiad Senedd Cymru. Coffa da amdano.”
Yn ôl ei ffrind agos, y gwleidydd a sylwebydd gwleidyddol Gwynoro Jones, “am ddau ddegawd, fe oedd y newyddiadurwr gwleidyddol amlycaf yng Nghymru”, ac mae’n dweud ei fod yn “dreiddgar a thrylwyr – ond hefyd yn ddiofn ac yn deg ei sylwebaeth”.
“Roedd Clive yn eithriad prin yn y 70au,” meddai’r newyddiadurwr Andy Bell.
“Rhywun a welodd Cymru fel cenedl, uned.
“Fe wnaeth e osod safon i’r sawl a ddaeth ar ei ôl.”
