Mae Gweinidogion Swyddfa Cymru yn honni bod cydweithwyr Prif Weinidog Cymru wedi eu “cyfareddu” gan ei wrthwynebiad i borthladd di-dreth yng Nghymru.
Hyd yn hyn, mae wyth porthladd yn derbyn toriad treth yn y gobaith o greu masnach a swyddi, yn ôl y Canghellor.
Ond yn ôl Simon Hart, Ysgrifennydd Cymru, dydy Llywodraeth Cymru “ddim am ddod i’r parti” ynghylch y porthladdoedd rhydd yng Nghymru.
Wrth siarad â’r Pwyllgor Materion Cymreig, dywedodd y byddai cyfiawnhad dros wrthod Llywodraeth Cymru gan ei fod yn “ymrwymiad maniffesto”.
“Byddwn yn annog cydweithwyr yn y Prif Weinidog sy’n llai gwrthwynebus yn ideolegol – ac mae rhai ohonynt – rwyf wedi siarad â rhai ohonynt,” meddai.
“Maen nhw yn y niwl cymaint â fi, a gobeithio y gallwn ni fynd yn ôl o gwmpas y bwrdd.”
Trasiedi
Fe ddisgrifiodd Simon Hart y “drasiedi” nad oedd Mark Drakeford yn cydsynio â’r syniad o borthladd rhydd.
Mynnodd mai “gwrthwynebiad ideolegol” sydd wrth wraidd penderfyniad y prif weinidog.
“Mae’n ddirgelwch a dwi’n meddwl ei fod gam gwleidyddol,” meddai.
“Mae hi o fewn ein hawl i greu porthladd rhydd wedi’i gadw (“reserved free port”). Byddwn yn gwneud hynny os bydd yn rhaid inni wneud hynny – mae hwn yn ymrwymiad maniffesto.
“Rwyf wedi dweud o’r blaen gerbron y pwyllgor hwn ei fod yn fater o ‘pryd’ i’w wneud nid ‘os’.
“Mae lle bob amser i symud yn y pethau hyn ond rydym wedi ceisio bod mor agored i fusnes ag y gallwn ar y mater penodol hwn a gobeithio’n fawr y gallwn berswadio Llywodraeth Cymru.
“Mae cyfle bob amser i gydweithio ar y pethau hyn ond rydym wedi ceisio bod mor agored i fusnes ag y gallwn ar y mater penodol hwn a gobeithio’n fawr y gallwn berswadio Llywodraeth Cymru.
“Michael Gove fydd yn ceisio perswadio Llywodraeth Cymru i ailymuno â’r cylch.
“Mae’r cloc yn tician. Mae’r ddadl y gallai buddsoddiad i Gymru fod yn cael ei golli i Loegr yn fygythiad gwirioneddol.”
Porthladdoedd Rhydd?
Dydy nwyddau tramor sy’n cyrraedd porthladdoedd a meysydd awyr sydd â statws ‘porthladd rhydd’ ddim yn cael eu heffeithio gan dariffau.
Dydy’r dreth honno ddim ond yn daladwy os yw’r nwyddau’n gadael y porthladd rhydd ac yn cael eu symud i rywle arall yn y Deyrnas Unedig.
“Mae’n siomedig iawn bod Llywodraeth y Deyrnas Unedig wedi lansio porthladdoedd di-dreth yn Lloegr tra’n methu â chyflwyno cynigion cadarn i Gymru,” meddai llefarydd ar ran Llywodraeth Cymru.
“Rydym wedi bod yn glir bod yn rhaid i unrhyw porthladdoedd di-dreth yng Nghymru gael yr un cymorth ariannol â safleoedd Lloegr a bod prosesau gwneud penderfyniadau ar y cyd ar waith i sicrhau eu bod yn cael eu cyflawni’n ddidrafferth ar draws y ddwy lefel o lywodraeth.
“Mae Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn gwbl ymwybodol nad yw’n bosibl i un llywodraeth gyflawni hyn ar ei phen ei hun, ac mae’n annheg gadael busnesau Cymru yn y tywyllwch am gyfnod amhenodol.
“Nid oes cynnig ffurfiol wedi’i gyflwyno i Lywodraeth Cymru ac rydym yn parhau i annog Llywodraeth y Deyrnas Unedig i ddatrys hyn fel mater o frys.”
