Mae’r Gymdeithas Ddiwygio Etholiadol wedi croesawu penderfyniad Senedd Cymru i sefydlu pwyllgor newydd i edrych ar gynydu nifer yr aelodau.
Bydd y ‘Pwyllgor Diben Arbennig ar Ddiwygio’r Senedd’ o dan gadeiryddiaeth Huw Irranca-Davies, AoS Llafur dros Ogwr.
Yn dilyn y bleidlais o blaid ddoe fe ddywedodd y Gymdeithas Ddiwygio Etholiadol fod y pwyllgor yn “gam i’w groesawu ar gyfer darparu diwygiadau sydd eu hangen ar ein Senedd.”
Fe fydd y pwyllgor trawsbleidiol yn edrych ar:
- Gyflwyno mesurau i wella amrywiaeth y Senedd;
- Maint y Senedd yn nhermau nifer yr aelodau;
- System ethol aelodau;
- Creu system sy’n adolygu ffiniau etholiadol.
Today's announcement on Senedd Reform is a welcome step forward in delivering the reforms to our parliament that we so desperately need. We call on all parties to ensure they support this process and together we can create the Senedd that Wales needs. https://t.co/PUbRkMfZBJ
— ERS Cymru (@ERScymru) October 6, 2021
Fe ddywedodd y Gymdeithas Ddiwygio Etholiadol ar eu Cyfrif twitter: “Mae’r cyhoeddiad heddiw ar Ddiwygio’r Senedd yn gam i’w groesawu wrth gyflwyno’r diwygiadau i’n senedd y mae arnom eu hangen mor enbyd.
“Rydym yn galw ar bob plaid i sicrhau eu bod yn cefnogi’r broses hon a chyda’n gilydd gallwn greu’r Senedd sydd ei hangen ar Gymru”
Mae galwadau eisoes wedi bod gan ymgyrchwyr ac Aelodau’r Senedd o blaid gynyddu’r aelodaeth.
Fis Mai fe ddywedodd Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford bod “brwdfrydedd cynyddol” dros Senedd i Gymru “yn addas i gyflawni ei chyfrifoldebau”.
Canfod tir cyffredin
Yn ôl Nia Thomas, llefarydd ar ran y Gymdeithas Ddiwygio Etholiadol mae’n gobeithio’n fawr y bydd y newidiadau yn cael eu rhoi mewn lle erbyn etholiadau Senedd Cymru 2026.
“Wedi hir ymaros mae angen diwygio yn fwy nag erioed a bod angen yn fwy nag erioed am Senedd gryfach, tecach a mwy amrywiol er mwyn cwrdd â gofynion syn wynebu Cymru,” meddai.
“Ond fe all newid dim ond digwydd os yw pleidiau yn fodlon cydweithio ar y peth – mae angen iddyn nhw ganfod tir cyffredin ar ffordd ymlaen.”
‘Consensws’
Dywedodd Huw Irranca-Davies AS, Cadeirydd y pwyllgor ei fod yn bwysig bod y mater yn cael ei ystyried ar sail drawsbleidiol.
“Mae’r pandemig coronafeirws wedi amlygu pwysigrwydd y penderfyniadau sy’n cael eu gwneud gan Lywodraeth Cymru,” meddai.
“Rwy’n edrych ymlaen at weithio gyda chydweithwyr o bob plaid i sicrhau consensws ar sut rydym yn adeiladu Senedd gryfach i gynrychioli pobl Cymru a dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif.”
60 aelod i 90
Mae Pwyllgor Seneddol Ddiwygio Etholiadol eisoes yn bodoli sy’n gyfrifol dros gasglu tystiolaeth ar ddiwygio etholiadol yng Nghymru.
Ar hyn o bryd mae yn 60 aelod yn y siambr, ond yn dilyn adroddiad y llynedd gan bwyllgor oedd yn cynnwys aelodau Llafur a Phlaid Cymru maen nhw’n argymell bod angen rhwng 20 a 30 o Aelodau ychwanegol ar y Senedd.
Dywedodd hefyd y dylai Aelodau’r Senedd gael eu hethol drwy system etholiadol fwy cyfrannol gydag atebolrwydd i’r cyhoedd sydd ag amrywiaeth yn rhan hanfodol ohoni.
Fe ddaeth y pwyllgor hwnnw i’r casgliad ym Medi 2020 fod yna dystiolaeth glir fod y Senedd ar hyn o bryd yn rhy fach.
Mae disgwyl i’r pwyllgor edrych ar y dystiolaeth sydd wedi ei chasglu hyd yma gan gyflwyno cynigion ar gyfer mesur i fynd gerbron y senedd erbyn mis Mai 2022.
