Efo tanciau Rwsia’n symud i mewn i ranbarthau o’r Wcráin sydd, dan ddylanwad y Kremlin, eisio gadael y wlad honno, does fawr o syndod mai perthynas gwledydd a gwladwriaethau sy’n mynd â hi… a Ffranc Sais yn cymharu arweinydd Rwsia, Vladimir Putin, â Petrosian y chwaraewr gwyddbwyll …

“… a ddaeth yn bencampwr byd trwy gasglu manteision cynyddol, gan gyfyngu rhyddid ei wrthwynebydd i symud a phentyrru pwysau ar eu mannau gwan… r’yn ni mewn rhywbeth fel gêm ymgynghorol. Yn ôl y ddamcaniaeth, po fwya’ o chwaraewyr sydd yn rhan o ymgynghoriad, y mwya’ tebyg ydyn nhw o greu symudiadau gwych… Yn ymarferol yr hyn sy’n dod o bwyllgor o’r fath yw’r symudiad ‘saffaf’. Yn y sefyllfa sydd ohoni, dyna ydi bygwth sancsiynau.” (ffrancsais@blogspot.com)

Dafydd Glyn Jones oedd yn ein hatgoffa ni bod gwladwriaethau’n licio ambell fath o genedlaetholdeb… ond nid mathau eraill. Mae’n cynnig dau ddiffiniad…

“(a) Y math neis. Gwladgarwch (patriotism). Arferir gan Loegr a chan ba wladwriaeth bynnag sydd mewn cynghrair â Lloegr yr wythnos yma. (b) Y math ddim-yn-neis. Cenedlaetholdeb (nationalism, ac yn aml narrow nationalism). Arferir gan bobloedd israddol (lesser breeds).” (glynadda.wordpress.com)

Ar nation.cymru, wrth edrych ar y penderfyniadau ynghylch taclo costau byw, roedd Victoria Winckler o Sefydliad Bevan yn ein hatgoffa ni o broblemau gwlad fach wrth ochr un fawr, datganoli neu beidio …

“…mae’r ffaith fod Llywodraeth Cymru wedi dewis dynwared penderfyniad Treth y Cyngor yn Lloegr… yn dangos pa mor anodd yw hi i lywodraeth ddatganoledig dorri ei chwys ei hun. Roedd cyhoeddiad Rishi Sunak ar gyfer Lloegr bythefnos yn ôl… wedi codi disgwyliadau am daliadau tebyg mewn mannau eraill. Roedd y bar wedi ei osod… Gweinidog Ariannol dewr fyddai’n anwybyddu gobeithion 70% o dylwythau Cymru drwy wrthod tuedd y Deyrnas Unedig…”

Ac wrth i’r Teulu Brenhinol a Llywodraeth Boris gystadlu am y nifer mwya’ o sgandalau, nid dim ond llywodraeth sy’n cael ei gwthio ar wlad fach, meddai Leigh Jones yn thenational.wales …

“Fyddech chi’n dewis trefn lle’r oedd pennaeth eich gwladwriaeth wedi etifeddu eu rôl am fod eu cyndeidiau fil o flynyddoedd yn ôl wedi cael eu dewis gan Dduw, yn ôl y gred, ar gyfer y rôl honno? Fyddech chi’n dewis system lle mae’r pennaeth honno’n ennill incwm blynyddol o £20m o rentiau wedi eu talu ar dir a enillwyd trwy sathru ar wrthryfel 800 mlynedd yn ôl? A fyddech chi’n caniatáu i’r pennaeth ddefnyddio’r arian o’r degwm hwnnw i dalu setliad cyfreithiol mewn achosion sifil o gam-drin plant, a’u mab yn rhan ohonyn nhw? Petaech chi’n dechrau o’r dechrau, a fyddech chi’n dewis hyn i Gymru?”

Ac, yn y diwedd, ym marn John Dixon, mae angen newid mwy na dim ond llywodraeth a mwy na dim ond bargen arwynebol fel yr un sydd, mae’n debyg, yn cael ei hystyried gan Lafur a’r Dem Rhydd. …

“Yn sicr, mae yna le i aildrefnu gwleidyddiaeth y Deyrnas Unedig, ond mae’n dechrau, yn anorfod, gyda diwygio etholiadol, un newid y mae Llafur yn parhau i’w wrthod. Er na ddylen ni ddibrisio manteision cael gwared ar gleptocratiaeth lwgr ac anonest, ddylen ni chwaith ddim derbyn yn ddi-gwestiwn bod ‘unrhyw’ ddewis arall dros-dro yn mynd i fod yn well os byddwn yn gadael i bethau lithro’n ôl wedi tymor neu ddau o lywodraeth. Yr un ffurf – efallai’r unig ffurf – o gytundeb etholiadol a fyddai’n gwneud gwahaniaeth go-iawn fyddai cytundeb rhwng nifer o bleidiau i ymladd un etholiad gyda’i gilydd gyda’r un nod o gael diwygio etholiadol, gydag etholiadau newydd yn dilyn.” (borthlas.blogspot.com)