Mae dringwyr ifanc yn galw ar Gyngor Gwynedd i drwsio adeilad sy’n gartref i’r unig graig ddringo dan do yn yr ardal.
Oni bai bod y cyfleusterau yng Nghae Peips ym Mlaenau Ffestiniog yn cael eu hatgyweirio, bydd rhaid canslo gŵyl ddringo sy’n cael ei chynnal ar y safle eleni, medd y trefnwyr.
Tan yn ddiweddar, mae Clwb Dringo Hongian wedi bod yn talu rhent i gael defnyddio’r adeilad, sydd wedi bod yn wag ers tua deng mlynedd fel arall.
Mae to’r cwt sinc sy’n gartref i’r graig dringo yn dyllau, ac roedd glaw yn llifo i mewn pan aeth golwg360 draw.
Mae dŵr yn dod mewn i doiledau’r prif adeilad a baw llygod ar lawr yno.
Dydy hi chwaith ddim yn bosib defnyddio’r maes parcio yn sgil mwd.
![](https://golwg.360.cymru/ased/sites/2/2024/03/Cae-Peips-640x366.jpg)
Cafodd Gŵyl Hongian ei sefydlu yn 2022, a phobol yn dod o bell ac agos i ddringo a cherdded yn yr ardal.
Roedd Cae Peips yn cael ei ddefnyddio fel maes pebyll, ac roedd y cyfleusterau yn y prif adeilad ar gael i’r gwersyllwyr.
Ond yn sgil cyflwr yr adeilad, mae’r trefnwyr a’r gwirfoddolwyr ifanc yn rhybuddio na fydd hi’n bosib cynnal yr ŵyl eleni, fyddai’n debyg o gael ei chynnal ym mis Mai, oni bai bod gwaith brys yn cael ei wneud i wella’r adeilad.
“Rydyn ni wedi gofyn i Gyngor Gwynedd sortio’r adeilad, maen nhw’n gwrthod gwneud ac maen nhw’n gofyn pam ein bod ni angen sortio’r adeilad – mae o’n eithaf amlwg pam, mae’r wal [ddringo] yn pydru, dydy hi ddim yn bosib ei defnyddio a dydy o ddim yn dda iawn i iechyd chdi, fyswn i ddim yn dweud,” meddai Owen Jones, sy’n 15 oed ac yn aelod o’r clwb dringo ac un o wirfoddolwyr yr ŵyl, wrth golwg360.
“Mae Cyngor Gwynedd angen dod lawr a gweld beth sy’n bod arno fo, wedyn sortio’r broblem.”
Fe wnaeth Owen Jones a gweddill y gwirfoddolwyr waith ar y prif adeilad yn 2022, er mwyn iddo fod yn addas i groesawu pobol i’r Ŵyl Hongian gyntaf.
Mae’r gwaith hwnnw yn teimlo fel “gwastraff amser” nawr, gan fod yr adeilad yn mynd o ddrwg i waeth, meddai.
“Mae [Gŵyl Hongian] yn rhywbeth sy’n dod ag enw da i Blaenau.
“Mae o ychydig bach yn drist bod Cyngor Gwynedd methu sylwi hynna.
“Maen nhw’n pwysleisio’u bod nhw eisiau i lefydd fel Blaenau lwyddo efo pobol ifanc, wedyn maen nhw’n gwneud hyn. Mae o’n hollol wirion.”
![](https://golwg.360.cymru/ased/sites/2/2024/03/Gwirfoddolwyr-ifanc-Hongian-640x853.jpeg)
‘Y graig yn cael ei dinistrio’
Ychwanega Cian Clinc, aelod 17 oed o’r clwb dringo, fod yr ŵyl yn gyfle unigryw i ddod â chymunedau Blaenau, Gwynedd a Chymru ynghyd i ddringo.
“Oherwydd y dinistrio sy’n digwydd gan y glaw a’r adeilad ddim yn ddigon saff, dydyn ni ddim [yn debygol] o fedru’i gael o flwyddyn yma, sy’n drist,” meddai.
“Os fysa Cyngor Gwynedd yn tynnu’u socks fyny, dod yma a gweld pam ein bod ni angen trwsio fo, fysa fo’n help mawr i ni.”
“Mae’r ffaith bod Gŵyl Hongian yn [debygol o] gael ei ganslo, dydy o ddim jyst yn drist bod ni methu dringo, ond mae o’n dangos y neges ein bod ni methu bod yn solat a gwneud o bob blwyddyn, felly fydd pobol yn chwilio am lefydd eraill i fynd ac yn colli gobaith ynom ni,” ychwanega Ioan Roberts, sy’n 16 oed.
“Hon ydy’r unig graig tu mewn sydd gennym ni [yn yr ardal], ac mae hon yn cael ei dinistrio hefyd.
“Hyd yn oed heb Gŵyl Hongian, a fysa fo’n grêt cael o’n ôl, ond mae o’n agor drysau i lot o bethau newydd eraill.”
Dywed Eban Davies, sydd hefyd yn 16 oed, fod y wal agosaf bron i awr i ffwrdd.
“Os ydy hi’n bwrw yn fan yma mae [Cae Peips] yn rhywle hawdd i fynd heb orfod mynd tu allan yn y glaw – ond rŵan mae’r glaw yn dod mewn i fan hyn!” meddai.
‘Ased i gwmni gwirfoddol’
Eglura Rhys Roberts, sy’n trefnu’r ŵyl ac yn gyfrifol am y clwb dringo, eu bod nhw wedi rhoi’r gorau i dalu rhent am yr adeilad oherwydd ei gyflwr, ond ei bod hi’n bryd i Gyngor Gwynedd wrando ar bobol ifanc Ffestiniog.
![](https://golwg.360.cymru/ased/sites/2/2024/03/IMG_4263-640x853.jpg)
“Mae gwirfoddolwyr ifanc wedi dod at ei gilydd i drwsio’r safle am ddim, rydyn ni wedi adeiladu wal ddringo gan wirfoddolwyr,” meddai Rhys Roberts.
“Mae o’n ased i gwmni gwirfoddol, clwb dringo gwirfoddol ac rydyn ni angen achub ased ni rŵan.
“Mae o’n dod â phobol ifanc at ei gilydd, yn cyfrannu at y gymuned, mae o’n un o werthoedd Cyngor Gwynedd i gynnwys pobol ifanc i fod yn weithgar yn eu cymunedau – mae’r hogiau ifanc yma’n gwneud hynna ers dwy flynedd ac maen nhw’n cael eu hanwybyddu gan Gyngor Gwynedd.
“Felly rydyn ni’n galw ar Gyngor Gwynedd i ddod i ‘Stiniog i ddod i weld y sefyllfa, a stopio anwybyddu pobol ifanc Blaenau Ffestiniog.”
![](https://golwg.360.cymru/ased/sites/2/2024/03/IMG_4235-640x853.jpg)
Mae golwg360 wedi gofyn am ymateb gan Gyngor Gwynedd.