Mae Catalwnia yn wynebu wythnosau o anhrefn ac ansicrwydd cynyddol ar ôl i lywodraeth Sbaen ddiddymu ei senedd a galw etholiadau yno ar 21 Rhagfyr.

Yn dilyn y mesurau diweddaraf a gafodd eu cyhoeddi gan Brif Weinidog Sbaen, Mariano Rajoy neithiwr, mae’r argyfwng gwleidyddol mwyaf yn hanes y wlad ers dyddiau Franco wedi dwysáu’n sylweddol.

Roedd cyhoeddiad y prif weinidog yn dilyn pleidlais dros annibyniaeth yn senedd Catalwnia bnawn ddoe.

Daw pwerau llywodraeth Sbaen o dan erthygl 155 o gyfansoddiad y wlad, sy’n rhoi hawl i Mariano Rajoy roi’r sac i arlywydd Catalwnia, Carles Puigdemont, a chipio rheolaeth o wasanaeth sifil, heddlu, cyllid a chyfryngau cyhoeddus Catalwnia.

Wrth i lywodraeth Prydain ddatgan ei chefnogaeth i undod Sbaen, mae Plaid Cymru’n galw ar i Gymru gydnabod annibyniaeth Catalwnia.

Galw pleidlais yn y Cynulliad

Yn ôl yr arweinydd, Leanne Wood, fe fydd Plaid Cymru yn galw am bleidlais yn y Cynulliad i gydnabod Catalwnia fel gwlad annibynnol.

“Rwy’n llongyfarch pobl Catalwnia ar ennill eu hannibyniaeth trwy ddulliau heddychlon a democrataidd,” meddai wrth ymateb i’r bleidlais ddoe.

“Mae pobl Catalwnia wedi mynnu ar drywydd democrataidd i sicrhau annibyniaeth drwy’r blwch pleidleisio. Dylid eu cymeradwyo am barhau i wrthod trais, er gwaetha’r ffaith eu bod yn wynebu gorthrwm Gwladwriaeth Sbaen.”

Mae Llywodraeth yr Alban wedi cyhoeddi eu bod yn parchu penderfyniad llywodraeth Catalwnia, gan alw am ddeialog i ddatrys yr argyfwng.

“Rydym yn deall ac yn parchu llywodraeth Catalwnia,” meddai Fiona Hyslop, Ysgrifennydd Materion Allanol Llywodraeth yr Alban. “Er bod gan Sbaen yr hawl i wrthwynebu annibyniaeth, rhaid i bobl Catalwnia gael y gallu i benderfynu eu dyfodol eu hunain.

“Ni all gorfodi rheolaeth uniongyrchol fod yn ateb a dylai fod o bryder i ddemocratiaid ymhobman.”

Cefnogi undod Sbaen

Dywedodd llefarydd ar ran y Prif Weinidog Theresa May nad yw Prydain yn cydnabod datganiad annibyniaeth llywodraeth ‘ranbarthol’ Catalwnia.

“Mae’n seiliedig ar bleidlais sy’n anghyfreithlon yn ôl llysoedd Sbaen,” meddai. “Rydym yn dal i fod eisiau gweld y gyfraith yn cael ei chynnal, cyfansoddiad Sbaen yn cael ei barchu, ac undod Sbaen yn cael ei warchod.”

Mae llywodraethau’r Almaen ac America a hefyd yr Undeb Ewropeaidd wedi gwrthod cydnabod datganiad annibyniaeth Catalwnia.