Mae Aelodau Seneddol Ffrainc wedi pleidleisio yn groes i’r Llywodraeth ac wedi cefnogi cyfraith i ddatblygu ieithoedd rhanbarthol y wlad yn y cwricwlwm addysg – digwyddiad mae’r bardd hanner Llydewig, Aneirin Karadog, yn dweud sy’n gwneud iddo deimlo’n “reit emosiynol”.
Cafodd y ddeddf ei phasio o 247 pleidlais i 76, er bod Jean-Michel Blanquer, Gweinidog Addysg Ffrainc, yn ei gwrthwynebu.
Hon oedd cyfraith gyntaf Ffrainc i gefnogi ieithoedd rhanbarthol ers 1958.
Bydd y gyfraith yn ei gwneud yn bosibl i blant dderbyn addysg mewn ieithoedd megis Llydaweg, Catalaneg, a Basgeg, yn ogystal â rhoi hwb i gyllid i ysgolion sy’n eu dysgu a chydnabod yr ieithoedd fel rhan o dreftadaeth genedlaethol Ffrainc.
Dathlu gyda chân
Ar ôl y bleidlais, bu Paul Molac, y gwleidydd Llydewig oedd yn gyfrifol am y gyfraith, a chriw o wleidyddion eraill yn canu anthem Llydaw, sydd â’r un dôn â Hen Wlad Fy Nhadau ac sy’n rhannu’r un ystyr o ran ei geiriau, ar risiau’r cynulliad cenedlaethol.
Après le vote d'une loi sur les #languesregionales , quoi de mieux qu'un Bro Gozh avec les collègues bretons ! pic.twitter.com/1zvSs7HaHS
— Paul Molac (@Paul_Molac) April 8, 2021
Daeth y bleidlais wythnosau yn unig ar ôl protestiadau yn Llydaw mewn ymateb i gynlluniau Llywodraeth Ffrainc i leihau nifer yr oriau o addysg Lydewig a ganiateir a thorri’r cyllid i hyfforddi mwy o athrawon Llydaweg.
Roedd Emmanuel Macron, Arlywydd Ffrainc, wedi addo cefnogi ieithoedd rhanbarthol yn ystod ei ymgyrch etholiadol, ond gwrthwynebodd Michel Blanquer y gyfraith.
Honnodd fod Ffrainc eisoes wedi “cael y cydbwysedd iawn” rhwng ieithoedd rhanbarthol a Ffrangeg a bod perygl y gallai rhai plant ddisgyn ar ei hôl hi gyda’u Ffrangeg o ganlyniad i’r gyfraith.
We’ve waited 70 years✊! The last law in France on minority languages was 1951. It was symbolic, numbers continued to decline(Breton lost 900000 speakers!). Today history was made! MPs went against the French Gov and voted for the development of regional languages in education!? pic.twitter.com/ziM4Xv3lRo
— Talwyn (@talbzh) April 8, 2021
‘Carreg filltir enfawr’
Wrth siarad â golwg360, dywedodd y bardd a’r hanner Llydäwr Aneirig Karadog ei fod “yn reit emosiynol yn gweld y bleidlais yn mynd drwodd”, gan ychwanegu ei bod yn “anodd credu’r peth, a dweud y gwir”.
“Mae’n gam mawr ymlaen bod Paul Molac wedi llwyddo i gynnig y ddeddf yma a mynd yn erbyn barn y Llywodraeth,” meddai.
“Mae hi’n garreg filltir enfawr i holl ieithoedd lleiafrifol Ffrainc, nid dim ond y Llydaweg.”
‘Ton o newid’
“Mae’n amlwg fod yna don o newid yn digwydd yn Ffrainc, sylweddoliad efallai, ond dw i’n meddwl fod y sefydliad yn dal i fod yn amheus ynghylch yr holl beth – paranoia gan y sefydliad Ffrengig bod yr ieithoedd lleiafrifol hyn yn bygwth ac yn cymryd lle’r Ffrangeg, sy’n boncyrs rili,” meddai wedyn.
“Mae Llywodraeth Ffrainc yn bod yn ddau wynebog am y peth oherwydd, ar un ochr, maen nhw’n clodfori cynlluniau i warchod y Ffrangeg yn Qubec, Canada, ond wedyn yn ceisio rhwystro ieithoedd lleiafrifol yn Ffrainc rhag cael cefnogaeth.
“Ond mae deddfwriaethau fel hyn yn gallu newid meddyliau pobol o ran y dewis maen nhw’n eu gwneud o ran siarad yr iaith gyda’u plant o bosib.
“Dw i’n credu fod hyn gyfystyr â deddf iaith i’r Llydaweg, Basgeg ac ieithoedd eraill lleiafrifol Ffrainc.”