Mae Siôn Jobbins, cyn-gadeirydd y mudiad annibyniaeth YesCymru, yn dweud bod “angen i roi pobol roi egos naill ochr” er lles dyfodol y mudiad.

Daw ei sylwadau rai misoedd ar ôl iddo gamu o’r neilltu am resymau personol ar ôl cyfnod cythryblus yn hanes ifanc y mudiad yn dilyn ffraeo mewnol.

Fe ddigwyddodd yn dilyn twf sydyn yn y mudiad, yn bennaf oherwydd Brexit a Covid dros y blynyddoedd diwethaf, ond mae Siôn Jobbins yn cydnabod nad oedd y strwythurau priodol yn eu lle i ymdopi â’r twf hwnnw.

Does gan y mudiad ddim cadeirydd na phwyllgor canolog ar hyn o bryd ar ôl i’r criw diwethaf gamu o’r neilltu.

“Rhaid torchi llewys ac mae angen i rai pobl roi egos naill ochr – rhaid i ni weithio gyda’n gilydd gan roi annibyniaeth i Gymru gyntaf,” meddai.

“Mae neges YesCymru nawr yn bwysicach nag erioed. Dwi’n meddwl bod pethau yn newid yn glou iawn – mae pobol yn awchu am newid, mae pobol yn awchu am rywun ag arweiniad a dwi’n meddwl mai YesCymru sy’n cynnig hynna.

“Rhaid i ni feddwl nawr be rydan ni’n gwneud y diwrnod y mae’r Alban yn datgan annibyniaeth – rhaid i ni beidio cael ein dal mas achos bo ni ddim wedi ’neud y gwaith caled.

“Mae San Steffan wedi cael blynyddoedd i gynnig ffederaliaeth – dyw e jyst ddim yn mynd i ddigwydd. Fi’n credu mai ffenest o ryw 18 mis fydd ’da ni i gael annibyniaeth wedi i’r Alban ddatgan – os yw’n hwy na hynny bydd San Steffan wedi rhoi cyfansoddiad mewn trefn a fydd yn ei gwneud hi’n anodd i adael.”

Symud ymlaen ar ôl problemau mewnol

Ar ôl “haf tawel” i’r mudiad wrth iddyn nhw aildrefnu a gweithio tuag at sefydlu pwyllgor newydd yn yr hydref, mae Siôn Jobbins yn dweud nad oes “yna ddim amser i bobol ddadlau ymysg ei gilydd”, yn enwedig wrth i’r Alban baratoi am refferendwm arall cyn 2023.

“Fe dyfodd y mudiad yn glou iawn ac yn fendigedig a hynod o gynhyrfus – ac mae e dal yma.

“Ni wedi cael haf tawel – mae eisiau i’r mudiad nawr gael pwyllgor canolog at ei gilydd i ddechrau rhoi trefn ar bethau a ffurfio cyfansoddiad… does yna ddim amser i bobl ddadlau ymysg ei gilydd.

“O ran y pwyllgor canolog rhaid i bawb fod y tu cefn iddyn nhw. Nawr bod Covid gobeithio yn tawelu, ni methu jyst bod ar-lein – mae pobol eisiau gwneud rhywbeth dyfnach nawr.

“Rhaid dechrau mynd nôl ar y stryd a chael ralïau – ond hefyd trafod gyda phobl. Rhaid cael papur newydd allan yn yr hydref gan gyrraedd miliwn o bobl unwaith eto. Does dim amser ’da ni bellach i drafod manion.

“Ro’n i’n fudiad a dyfodd yn fawr iawn a doedd gennym ddim strwythurau i ddelio gyda hynny – mae rheina nawr yn cael eu rhoi mewn lle ac mae eisiau cryfhau hynny.

“Mae angen edrych ar staffio a sicrhau bod gwaith o ddydd i ddydd yn cael ei wneud gan bobl sy’n cael eu talu. Gall y pwyllgor canolog ddim wastad trafod pob penderfyniad ar Twitter neu fydd dim yn cael ei benderfynu.

“Os yw pobol eisiau stwff i ddigwydd mae eisiau i rai pobl roi eu egos i’r naill ochr.”

Mae’n dweud ymhellach fod y syniad fod adain asgell chwith wedi cymryd drosodd y mudiad “yn hurt”.

“Fe gafodd y pwyllgor, yn gynharach yn y flwyddyn, ei ethol mewn ffordd ddemocrataidd ar-lein ac fel cadeirydd ar y pryd ro’n i’n falch bod gen i bwyllgor cynhwysol – a oedd yn cynnwys cynrychiolaeth o ferched a phobl nad oedd yn wyn,” meddai.

“Mae’r syniad bod unrhyw takeover yn hollol hurt.

“Rhaid derbyn pobl am bwy ydyn nhw – o ran iaith, plaid, lliw croen a rhywioldeb – mae’r hyn ry’n yn ei frwydro amdano yn annibyniaeth cynhwysol.”

Yr Alban

Gyda’r Alban wedi hen ddechrau meddwl eto am annibyniaeth a refferendwm arall dros y blynyddoedd diwethaf, a’r posibilrwydd y gallai Iwerddon ailuno, mae Siôn Jobbins yn rhybuddio bod rhaid i Gymru fod yn barod rhag iddi gael ei gadael ar ôl a chwympo i mewn i sefyllfa o ffederaliaeth, rhywbeth mae’r mudiad wedi’i wrthod hyd yn hyn.

“Mae eisiau i ni yng Nghymru gael pethau mewn trefn erbyn hynny,” meddai.

“Mae’r gwn wedi tanio.

“Beth bynnag ein barn am annibyniaeth, dwi ddim yn meddwl bod lot o bobol eisiau bod mewn Teyrnas Unedig sydd heb yr Alban a dwi’n credu na fydd Gogledd Iwerddon yn sefyll o gwmpas yn rhy hir.

“Mae nifer yn hoffi’r teimlad bod Cymru yn rhan o Brydain – Cymru, Lloegr, Yr Alban, Gogledd Iwerddon – dwi’n parchu hynna ac yn deall hynna ond mae hwnna i gyd yn mynd i gwympo pan fydd Yr Alban yn gadael ac yn fuan iawn efallai bydd Gogledd Iwerddon yn gadael hefyd.

“Mae cuddio tu ôl i soffa gan obeithio y bydd San Steffan yn rhoi briwsion i ni yn naïf tu hwnt.”