Leighton Andrews
Mae’r Gweinidog dros y Gymraeg wedi cyhoeddi na fydd Llywodraeth Cymru yn bwrw ymlaen gyda Safonau Comisiynydd y Gymraeg.
Bu Comisiynydd y Gymraeg Meri Huws yn ymgynghori’r llynedd ar y Safonau yr oedd disgwyl i gyrff gydymffurfio â nhw mewn perthynas â’r Gymraeg. Derbyniodd 261 o ymatebion a chyhoeddodd hi adroddiad ar yr ymgynghoriad.
Ond heddiw mae Leighton Andrews wedi dweud fod y safonau yn “gymhleth” a’i fod yn pryderu nad ydyn nhw’n “rhesymol a chymesur.”
Dywedodd Leighton Andrews fod angen “dull cliriach a symlach” o weithredu safonau a bod rhai’r Comisiynydd yn gam yn ôl o ran lleihau’r baich gweinyddol ar sefydliadau.
Mae bellach am lunio ei safonau ei hun gan ddefnyddio ymgynghoriad Comisiynydd y Gymraeg fel sail.
‘Oedi’
Ddiwedd mis Tachwedd 2012 roedd y Comisiynydd Meri Huws wedi cyhoeddi 37 o safonau drafft y byddai disgwyl i gyrff gydymffurfio â nhw.
Mae Leighton Andrews wedi dweud heddiw ei fod yn eu gwrthod nhw ar sail “ystyriaethau polisi a chyngor cyfreithiol.”
Dywedodd hefyd ei fod yn teimlo fod amserlen y Comisiynydd ar gyfer cyflwyno’r Safonau yn rhy hir ac yn “achosi oedi hyd at ganol 2015 o leiaf.”
“Byddai oedi o’r fath yn annerbyniol gennyf i,” meddai Leighton Andrews.
“Rwyf yn dal i fod yn gwbl ymrwymedig i’r Gymraeg ac rwyf am weld mwy o bobol yn cael y cyfle i’w defnyddio bob dydd. Rwy’n awyddus iawn i gydweithio â Chomisiynydd y Gymraeg i adeiladu ar ei hymarfer ymgynghori a cheisio dull cliriach a symlach o sicrhau safonau sy’n ymwneud â’r Gymraeg.”
Comisiynydd yn ymateb
Mewn ymateb i’r newydd dywedodd Comisiynydd y Gymraeg, Meri Huws: “Bydd swyddogion y Gweinidog a swyddogion y Comisiynydd nawr yn bwrw ymlaen i weithio gyda’n gilydd i adeiladu ar y seiliau cadarn sydd wedi eu gosod er mwyn datblygu set o safonau a fydd yn sicrhau na fydd y Gymraeg yn cael ei thrin yn llai ffafriol na’r Saesneg yng Nghymru.
“Rwy’n croesawu’n fawr ymrwymiad y Gweinidog i weithio tuag at nod o osod y safonau cyn diwedd 2014 a’u gwneud yn benodol gymwys, a hefyd ei awydd i gydweithio â fy swyddfa i er mwyn gwireddu hyn.”
‘Pwysau gan y sector preifat’
Mae Cymdeithas yr Iaith wedi datgan eu pryder fod pwysau gan gwmnïau mawr wedi arwain at benderfyniad y Llywodraeth.
“Mae hyn yn newyddion drwg,” meddai Robin Farrar, Cadeirydd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.
“Mae penderfyniad y Gweinidog i wrthod cyngor y Comisiynydd yn codi cwestiynau mawr – am y broses ac am rôl y Comisiynydd. Pam penodi Comisiynydd ac wedyn anwybyddu ei chyngor arbenigol?
“Wrth reswm, mae’n arwain rhywun at y casgliad bod y Llywodraeth wedi penderfynu bod cyrff ac elw cwmnïau mawrion, fel BT, Nwy Prydain, Arriva, yn bwysicach na’r Gymraeg. A hynny, er gwaethaf canlyniadau’r Cyfrifiad sydd yn dangos bod yr iaith yn wynebu argyfwng.
“Nid siarad am y safonau sydd ei angen ond eu rhoi ar waith – rydym yn pryderu y bydd rhagor o oedi diangen wrth i’r Llywodraeth ail-adrodd ymgynghoriad y Comisiynydd i bob pwrpas.”
‘Sefyllfa anffodus’
Dywedodd Llefarydd Plaid Cymru ar yr Iaith Gymraeg Simon Thomas: “Does dim modd mynd yn ôl ar yr egwyddor graidd yn y Mesur nad oes modd trin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg ond mae’r sefyllfa anffodus hon yn golygu nad oes gennym safonau newydd dwy flynedd ar ôl pasio’r ddeddf.
“Pleidleisiodd y Cynulliad blaenorol i wella gwasanaethau ar gyfer y Gymraeg. Mae’r ffaith fod y Llywodraeth a’r Comisiynydd Iaith fel petai yn edrych drwy ddau ben gwahanol y telesgop ar y safonau yn golygu y bydd misoedd rhagor o oedi.
“Mae’n rhaid cael eglurhad o beth aeth o’i le a rhaid symud yn ddiymdroi i gael safonau. Mae’n syndod ein bod yn y fath gyfyng gyngor.”
