Mae dysgwr sy’n byw ger y ffin â Lloegr wedi cael ymateb “hynod” o bositif i’w gynnig i sefydlu clwb siarad Cymraeg yn ei bentref.

O fewn pum diwrnod o gynnig sefydlu’r clwb ar wefan gymunedol pentref Grysmwnt, roedd naw o’r trigolion eisiau ymuno, eglura Jonny Small, sy’n wreiddiol o ochrau Llundain.

“Dw i’n byw ger Y Fenni mewn pentref bach o’r enw Grosmont sydd ger Henffordd hefyd, yn agos iawn iawn i’r ffin – dim ond pum munud os dw i’n cerdded,” eglura.

Pentref tawel sy’n gartref i 900 o bobol yw Grysmwnt, ac fe symudodd Jonny Small yno o Gasnewydd gyda’i bartner Nick er mwyn bod yn nes at ei waith yn athro mewn ysgol gynradd.

Jonny gyda’i gath Twm Siôn Cati

Ym mis Medi 2020 fe gychwynnodd Jonny ar flwyddyn i ffwrdd o’r gweithle ym Mhrifysgol Caerdydd – ar gyfer athrawon sydd eisiau dod yn rhugl eu Cymraeg.

“Llywodraeth Cymru sy’n talu am y cwrs a dim ond 25 o ddysgwyr sydd ar y cwrs,” eglura.

“Dw i’n dysgu am ddim a dw i eisiau rhannu fy sgiliau iaith newydd i helpu pobol yn y pentref i siarad Cymraeg hefyd. Achos pan rydyn ni’n byw ar y ffin maen hawdd colli’r iaith, dw i’n meddwl.”

Ei fwriad yw cychwyn clwb siarad Cymraeg yn yr hydref ar ôl cwblhau ei gyfnod gyda’r brifysgol, a hynny er mwyn cael digon o amser i baratoi amser ac adnoddau dysgu.

“Dw i eisiau dechrau yn fach ond efallai yn y dyfodol y bydd y clwb yn tyfu, a pan ddaw pobol yn fwy hyderus maen nhw’n gallu helpu fi i dyfu’r clwb hefyd. Dw i eisio mynd i’r dafarn a siarad gyda phobol y pentref yn Gymraeg achos mae o’n hyfryd a faswn i’n mwynhau hynny.”

Athrawon yn troi’n ddysgwyr

Yn ôl Jonny Small, sy’n un o 25 o athrawon o Gymru sy’n treulio blwyddyn yn dysgu Cymraeg ym Mhrifysgol Caerdydd, y gobaith yw y bydden nhw yn dychwelyd i’r ysgol ac yn annog eraill i siarad mwy o Gymraeg.

Jonny a’i bartner Nick

“Mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu helpu athrawon i ddysgu Cymraeg ac felly maen nhw’n gallu mynd yn ôl i’r ysgol i helpu plant i ddysgu Cymraeg, a helpu’r athrawon eraill i deimlo’n fwy hyderus gyda’r Gymraeg. Dw i’n dysgu mewn ysgol [cyfrwng] Saesneg a dydi’r athrawon ddim yn teimlo’n ddigon hyderus yn eu Cymraeg.”

Yn ôl Jonny, mae’r cyfnod sabothol sydd ar waith ers pedair blynedd, yn gyfle “ffantastig!”

“Mae pawb sydd ar y cwrs wedi mwynhau yn fawr iawn. Mae o’n syniad gwych hefyd i ddefnyddio arian cyhoeddus i hyfforddi athrawon i ddefnyddio’r iaith yn fwy hyderus.”

Symud i Gymru

Yn 2014 fe ddaeth Jonny Small i fyw i Gymru er mwyn ailhyfforddi i fod yn athro ysgol.

“Ges i fy ngeni yn Lloegr ond cafodd fy Mam-gu ei geni yn Aberpennar [yn Rhondda Cynon Taf] ac mae hi’n 95 oed nawr – dw i’n chwarter Cymro. Dw i’n byw efo fy mhartner ac mae o’n dod o Gymru hefyd ond dydi o ddim yn siarad Cymraeg.”

Yn yr wythnos gyntaf pan symudodd y ddau ohonyn nhw i Gymru roedd Jonny yn cael trafferth ynganu’r geiriau ar arwyddion ffordd, eglura gan chwerthin.

“Roedd fy mhartner yn chwerthin ar fy mhen felly penderfynais i ddysgu’r iaith. Dw i’n teimlo’n hapus yng Nghymru a dw i’n teimlo fy mod yn perthyn – I belong yng Nghymru!” meddai gydag angerdd.

Jonny yn cystadlu yn eisteddfod Y Fenni

“Dw i eisiau siarad yr iaith a dw i eisio cadw iaith fy Mam-gu. Dydi hi ddim yn siarad Cymraeg nawr – mae hi’n siarad tipyn bach o Gymraeg, mae hi’n cofio tipyn bach o’r ysgol amser maith yn ôl. Ond dw i’n ysgrifennu cardiau pen-blwydd Cymraeg iddi hi.”

Ond nid talentau ieithyddol yn unig sydd gan Jonny – mae ganddo lais canu bariton a daeth yn ail ym mhencampwriaeth canu unigol yn eisteddfod flynyddol Y Fenni 2019.

“Roedd o’n hyfryd a mwynheais i’r profiad yn fawr iawn. Canais i yn Gymraeg am y tro cyntaf o flaen cynulleidfa ac roedd fy mhartner Nick – sy’n dod o’r Cymoedd, ger Aberdâr – yn aros drwy’r dydd i weld fi’n canu ‘Ar Hyd y Nos’.”

Os hoffech ddarllen rhagor am brofiadau Jonny yn dod yn rhugl mae ganddo flog o’r enw Fy Siwrne Cymraeg.