Cnapyn o lo
Testun rhifyn diweddaraf GLO, cylchgrawn hanes gwerin Big Pit, yw’r diwydiant glo yng ngogledd Cymru, a bydd yn cael ei lansio yn yr Eisteddfod Genedlaethol yr wythnos hon.
Mae staff Big Pit: Amgueddfa Lofaol Cymru wedi bod yn gweithio â chymunedau yng ngogledd Cymru i adrodd hanes y cymunedau glo y rhanbarth. Canlyniad y gwaith ymchwil yw rhifyn diweddaraf GLO: Y Gogledd-ddwyrain, Y Maes Glo Angof? Bydd yn cael ei lansio’n ffurfiol gan Huw Lewis, y Gweinidog Tai, Adfywio a Threftadaeth ar stondin Amgueddfa Cymru ar faes yr Eisteddfod ddydd Mercher, Awst 3.
Dywedodd Ceri Thompson, Curadur Glo Amgueddfa Cymru: “Mae gweithio gyda chymunedau gogledd Cymru wedi bod yn brofiad gwerth chweil.
“Mae gennym wybodaeth helaeth am ddiwydiant glofaol de Cymru yma yn Big Pit, ond roedd y pellter yn broblem wrth weithio â chymunedau gogledd Cymru. Drwy gydweithio ag Ymddiriedolaeth Cymdeithas Glowyr Gogledd Cymru a grwpiau cymunedol eraill, fe lwyddon ni i baratoi casgliad o straeon diddorol, oedd weithiau’n drasig, o faes glo gogledd Cymru.
“Mae ein dyled yn fawr i bawb a gyfrannodd neu a gynorthwyodd i’n hymchwil ar gyfer y cylchgrawn.”
Keith ‘Tattoo’ yn cofio
“Roedd y diwydiant glo yn yr ardal yn cael ei weld ers blynyddoedd fel rhywbeth i’w anghofio, doedd dim llawer o ddiddordeb mewn diwydiant oedd wedi siapio nifer o gymunedau gogledd Cymru,” meddai Keith ‘Tattoo’ Evans, sy’n ymddangos yn y rhifyn diweddara’ o GLO.
“Fodd bynnag, ymddengys bod diddordeb yn hanes ac etifeddiaeth y diwydiant glo wedi tyfu dros y blynyddoedd diwethaf.
“Fe weithiais i yn y diwydiant am sawl blwyddyn, mewn nifer o byllau yn yr ardal, ac rwy’n falch iawn bod Big Pit wedi cyhoeddi fy stori i yn y cylchgrawn hwn.
“Rydw i a chyn-löwr arall yn ymweld ag ysgolion i siarad â’r plant am ein hamser yn y pyllau, a bydd GLO yn gymorth mawr i ni gan ei fod yn cynnwys hanesion fydd yn debyg iawn i brofiadau perthnasau’r plant.”
Caiff GLO ei gynhyrchu’n flynyddol a’i ddosbarthu’n rhad ac am ddim. Gellir ei lawrlwytho hefyd o wefan Amgueddfa Cymru yn: www.amgueddfacymru.ac.uk/rhagor/glo.