Mae Clwb Rhedwyr Eryri wedi cyflwyno cwyn i Athletau Cymru ar ôl i fyfyrwraig Arweinyddiaeth Ffitrwydd Rhedeg dderbyn cais i wneud rhan o’i hasesiad yn Saesneg.

Cafodd Nia Meleri Edwards, gwirfoddolwr gyda’r clwb rhedeg sy’n hyfforddi pobol ifanc deuddeg i ddeunaw oed, “gyfarwyddyd i beidio â defnyddio’r Gymraeg yn ei fideos asesu”.

Yn ôl y llythyr, mae’r hyfforddwr dan sylw a’r holl blant mae’n eu hyfforddi’n dod o’r ardal leol, “sydd â’r ganran uchaf o siaradwyr Cymraeg y pen” yng Nghymru.

“Mae pob un sy’n ymwneud â’r fideo yn naturiol yn defnyddio’r Gymraeg yn ystod sesiynau hyfforddi a thu hwnt,” medd y llythyr.

Ar ôl i’r fideos gael eu cyflwyno i’w hasesu, daeth e-bost “gyda chais a chyfarwyddyd i ailrecordio pob sesiwn gan ddefnyddio Saesneg yn unig”, medd y llythyr.

Roedd hyn, yn ôl Nia Meleri Edwards, am nad yw ei rheolwr yn medru’r Gymraeg, ond dydy hi ddim yn gweld unrhyw fai arni hi o gwbl.

Dywed iddi gael “sioc” o dderbyn y cais.

‘Parchu hawl’

“Fel Clwb Rhedeg Cymraeg sy’n gweithredu’n gwbl ddwyieithog, ac yn bencampwyr dros ddefnyddio’r Gymraeg mewn chwaraeon, rydym yn gweld hyn yn peri pryder mawr, yn enwedig o ystyried pwysigrwydd hyrwyddo’r Gymraeg ym mhob agwedd ar fywyd cyhoeddus Cymru,” medd y llythyr.

“Er nad yw Athletau Cymru’n cael ei gategoreiddio fel corff cyhoeddus o dan Ddeddf yr Iaith Gymraeg, fel sefydliad sy’n darparu gwasanaethau i’r cyhoedd yng Nghymru, mae’n bwysig ei fod yn parchu ac yn cynnal hawliau unigolion i ddefnyddio’r Gymraeg mewn asesiadau a chyfathrebu.”

Ychwanega fod Athletau Cymru’n “chwarae rhan allweddol wrth feithrin cynwysoldeb a mynediad i athletwyr a hyfforddwyr Cymraeg”, a bod eu Polisi Iaith Gymraeg yn nodi bod ganddyn nhw’r nod o “drin y Gymraeg a’r Saesneg yn gyfartal ym mhob sefyllfa, yn ddieithriad”.

Mae’r llythyr yn galw am “adolygu’r digwyddiad hwn” a “chymryd camau angenrheidiol” i “sicrhau nad yw myfyrwyr Cymraeg eu hiaith dan anfantais neu eu hannog i beidio â defnyddio eu dewis iaith mewn unrhyw agwedd ar eu hymgysylltiad ag Athletau Cymru, gan gynnwys cymwysterau ac asesiadau”.

Dywed y llythyr ymhellach na fydd y myfyriwr yn ailrecordio’r fideos “ar sail egwyddorion personol a dyletswydd foesegol i feithrin parhad a datblygiad ein hawl i ddefnyddio’r Gymraeg ym mhob agwedd o’n bywydau”.

‘Brifo’

Wrth siarad â golwg360, dywed Nia Meleri Edwards fod y mater wedi ei “brifo”.

“Wna i ddim sefyll o flaen fy mhlant, sydd yn y grŵp dw i’n ei hyfforddi, yn arwain sesiwn yn gyfan gwbl yn Saesneg oherwydd bod galw na allwn ddefnyddio ein hiaith ni’n hunain ar gyfer gwahanol weithgareddau dydd i ddydd,” meddai.

Ychwanega ei bod hi wedi derbyn galwad ffôn gan y Rheolwr Datblygu Hyfforddwyr “yn sylweddoli bod y gofyn yn yr e-bost gynt am ailrecordio’r fideos yn Saesneg yn hollol annerbyniol”.

“Maen nhw wedi ymddiheuro ac yn cynnig i aelod arall o’r tîm drawsgrifio’r fideos i gael eu hasesu.

“Pam oedden nhw’n methu gwneud hyn yn y lle cyntaf, dw i ddim yn gwybod.”

Ychwanega fod Athletau Cymru’n “wael ar y cyfan wrth ddarparu gwasanaeth yn y Gymraeg”, ac mai “dim ond hanner y wefan sydd wedi’i chyfieithu”.

Ymateb

Mae swyddfa Comisiynydd y Gymraeg wedi cadarnhau eu bod nhw wedi derbyn copi o’r ohebiaeth, a’u bod nhw’n awyddus i dderbyn eglurhad.

“Tra nad yw Athletau Cymru yn gorff sydd yn dod o dan Safonau’r Gymraeg, rydym wedi gofyn iddynt am eglurhad o’r sefyllfa cyn penderfynu ar gamau pellach posib,” meddai llefarydd.

Mae golwg360 wedi gofyn am ymateb gan Athletau Cymru.