(llun: PA)
Mae ymchwil newydd wedi dangos bod y refferendwm ar yr Undeb Ewropeaidd y llynedd wedi amlygu arwyddocâd oedran a chymwysterau addysgol mewn agweddau cymdeithasol a gwleidyddol.

Yn ôl astudiaeth gan y Ganolfan Ymchwil Cymdeithasol Cenedlaethol (NatCen), mae’r gwahaniaethau rhwng y rheiny sy’n gymdeithasol ryddfrydig a’r rhai sy’n gymdeithasol geidwadol yn cyfrif mwy na gwleidyddiaeth dosbarth bellach.

Roedd y rhai cymdeithasol geidwadol yn gweld mewnfudo fel bygythiad ac wedi pleidleisio i adael yr Undeb Ewropeaidd, tra bod y rhai rhyddfrydig yn mwynhau byw mewn cymdeithas fwy amrywiol ac wedi pleidleisio i aros.

Mae pleidleiswyr iau a graddedigion yn tueddu i fod yn gymdeithasol ryddfrydig, a phobl hŷn gydag ychydig, neu heb ddim, gymwysterau addysgol yn tueddu i fod yn gymdeithasol geidwadol.

Grwpiau o etholwyr

Mae’r astudiaeth yn diffinio chwe grŵp o etholwyr:

  • “Prydain gysurus” (25.5% o etholwyr). Pobl hŷn sy’n berchen eu tai eu hunain, safbwyntiau cymharol asgell dde, ond heb bryder neilltuol am fewnfudo.
  • “Dobarth gweithiol traddodiadol” (14% o’r etholwyr). Tueddu i fod yn bobl hŷn â safbwyntiau gweddol asgell chwith, ond heb fod yn arbennig o ryddfrydig yn gymdeithasol.
  • “Elît rhyddfrydig” (17.6% o’r etholwyr) sy’n raddedigion mewn galwedigaeth proffesiynol yn bennaf, yn gymdeithasol ryddfrydig a’r mwyafrif mawr wedi pleidleisio dros aros yn yr Undeb Ewropeaidd.
  • “Ifanc rhyddrydig” (15.7%). Pobl iau yn bennaf mewn swyddi canolig ac sy’n tueddu i feddwl amdanyn nhw’u hunain fel pobl ddosbarth gweithiol. Maen nhw’n gymharol ryddfrydig ac yn gefnogol i fewnfudo.
  • “Y rhai a adawyd ar ôl” (10.9%). Pleidleiswyr canol oed a hŷn nad ydynt yn arbennig o asgell dde ond sy’n geidwadol gymdeithasol ac yn pryderu am fewnfudo. Fe wnaeth bron bawb o’r rhain bleidleisio dros Brexit.
  • “Ifanc, wedi dadrithio” (16.3%) sy’n tueddu i beidio â chwarae unrhyw ran yn y broses wleidyddol.

Wrth esbonio’r canlyniadau, meddai Roger Harding o NatCen:

“Mae Brexit wedi newid teyrngarwch gwleidyddol yn ddramatig. Rydym bellach yn wlad sy’n cael ei rhannu fwyfwy gan oedran a rhyddfrydiaeth yn erbyn ceidwadaeth, yn hytrach na dosbarth neu’r chwith yn erbyn y dde.

“Er mai’r Torïaid yw plaid pleidleiswyr Brexit yn bennaf, a Llafur yw plaid yr Arhoswyr, mae gan bob un leiafrifoedd sylweddol yn y gornel arall.

“Mae’r ddwy blaid yn wynebu amser cael wrth geisio cadw’r gwahanol garfannau yn hapus.”