Etholiad Cyffredinol 2024 – y canlyniadau

Nid Prydain yw’r unig le sydd gan etholiad yr wythnos hon.

Bydd ail rownd etholiadol seneddol Ffrainc yn cael eu cynnal ddydd Sul, Gorffennaf 7.

Elin Roberts, dadansoddwraig geowleidyddiaeth a pholisi cyhoeddus sy’n byw ym Mharis, sydd wedi bod yn cymharu’r sefyllfa ar ddwy ochr y Sianel.

Mae’r ddau etholiad yma yn cynrychioli pethau gwahanol iawn i’r ddwy wlad.

Yn y Deyrnas Unedig, rydym wedi gweld etholiad er mwyn cael gwared â’r 14 mlynedd o lywodraeth y Ceidwadwyr, cyfnod pan welwyd cynnydd mewn tlodi, gostyngiad yn safonau byw, Brexit, sgandalau COVID, ac ati. Mae buddugoliaeth ysgubol y Blaid Lafur yn brawf cryf o hyn yn ogystal â’r ffaith nad oes yr un aelod seneddol o’r Blaid Geidwadwyr na’r Blaid Reform wedi eu hethol yng Nghymru.

Tra bod y Deyrnas Unedig wedi troi tuag at y chwith, mae Ffrainc yn troi tuag at y dde eithafol. Fe wnaeth blaid asgell dde, Rassemblement National ennill 33.1% o’r bleidlais yn rownd gyntaf yr etholiadau seneddol, gyda’r grŵp asgell chwith, Nouveau Front populaire, yn ennill 28% o’r bleidlais a phlaid Macron, Ensemble, yn ennill 20%. Yn yr ail rownd, rydym yn disgwyl y bydd y Rassemblement National yn dod yn fuddugol, ond y cwestiwn yw a fydden nhw’n gallu ffurfio llywodraeth.

Gwleidyddiaeth

❝ Dau etholiad gwahanol ar ddwy ochr y Sianel: Beth fydd hyn yn ei olygu i’r berthynas â Ffrainc?

Elin Roberts

“Mae’r ddau etholiad yma yn cynrychioli pethau gwahanol iawn i’r ddwy wlad”

“Dw i’n clywed eich dicter”, meddai Rishi Sunak wrth ddweud ei fod yn camu’n ôl fel arweinydd y Blaid Geidwadol…

Mi ddechreuodd ymgyrch etholiadol y Ceidwadwyr yn y glaw tu allan i Rif 10 chwe wythnos yn ôl, ac mae 14 mlynedd y Torïaid yn dod i ben mewn ffordd ddigon tebyg.

Mewn glaw man, mae Rishi Sunak wedi ffarwelio â Downing Street cyn iddo fynd i gynnig ei ymddiswyddiad i’r Brenin.

Yn ogystal â ymddiheuro i’r wlad, mae wedi cadarnhau ei fod yn camu lawr o’r rôl fel arweinydd y Blaid Geidwadol. Ni fydd yn gadael tan y bydd rhywun i’w olynu.

“I’r wlad, hoffwn ddweud yn gyntaf fy mod i’n sori. Dw i wedi rhoi popeth i’r swydd,” meddai.

“Ond rydych chi wedi rhoi arwydd clir, rhaid i lywodraeth y Deyrnas Unedig newid, a’ch barn chi yw’r unig un sy’n bwysig.

“Dw i wedi clywed eich dicted, eich siom, a dw i’n cymryd cyfrifoldeb am y golled hon.”

Ymddiheurodd hefyd i’w gydweithwyr, a diolch am waith caled cyn-Aelodau Seneddol.

“Pan sefais yma am y tro cyntaf fel eich Prif Weinidog, dywedais mai fy mhrif swydd oedd dod â sefydlogrwydd i’r economi… mae chwyddiant yn ôl ar y targed, morgeisi yn gostwng ac mae’r economi yn tyfu eto.”

Dymudodd y gorau i Keir Starmer fel Prif Weinidog hefyd.

“Yn y swydd hon, ei lwyddiannau ef fydd llwyddiannau’r wlad, a dw i’n dymuno’n dda iddo ef a’i deulu,” meddai.

“Mae heddiw’n ddiwrnod anodd ar ddiwedd nifer o ddiwrnodau anodd, ond dw i’n gadael y swydd yn freintiedig o fod wedi bod yn Brif Weinidog i chi.”

Mae Rishi Sunak wedi cadarnhau y bydd yn camu i lawr fel arweinydd y blaid Geidwadol.

“Dw i wedi clywed eich dicter a siom ac rwy’n cymryd cyfrifoldeb am y golled hon,” meddai o flaen Rhif 10 Downing Street.

Bydd yn gwneud ei ffordd at Frenin Lloegr i ymddiswyddo’n ffurfiol yn fuan.

Mae John Swinney, Arweinydd yr SNP, wedi ymddiheuro am y noson siomedig i’w blaid.

Naw o seddi mae’r blaid wedi’u hennill hyd yn hyn, gyda dwy etholaeth yn yr Alban dal ar ôl i gyhoeddi’u canlyniadau. Ers 2019, maen nhw wedi colli 39 o seddi ac ennill un.

“Mae’n ddrwg iawn gen i golli gymaint o Aelodau Seneddol ac ymgeiswyr galluog oedd yn aflwyddiannus, a chymaint o staff sy’n gweithio cystal i gefnogi’n gwleidyddion na fydd yn gallu gwasanaethu yn y ffordd maen nhw wedi’i wneud nes hyn,” meddai John Swinney.

“Mae’r noson galed hon yn ychwanegu at gyfnod anodd i’r SNP, cyfnod anodd sydd wedi bod mynd ymlaen ers peth amser a chyfnod anodd sydd wedi arwain ata i’n dod yn arweinydd wyth wythnos yn ôl.

“Fe wnes i ddod i’r gwaith i ddatrys y cyfnod hwn, a dw i wedi ymrwymo i wneud hynny achos mae angen gwella’r SNP a gwella’i pherthynas â phobol yr Alban.

“Dw i eisiau gwneud hi’n glir fy mod i’n cymryd cyfrifoldeb llwyr dros ymgyrch yr SNP a’r canlyniad.”

Dywed hefyd ei fod yn awyddus i ddysgu o’r hyn ddigwyddodd neithiwr.

“Rhaid i ni weithio’n galed i ymgysylltu â’r cyhoedd i adeiladu ffydd a hyder.”

Roedd hi’n noson anodd i’r Ceidwadwyr yn yr Alban hefyd, ac mae’r arweinydd, Douglas Ross, wedi methu â dod yn Aelod Seneddol.

Jeremy Hunt, Canghellor San Steffan, wedi gadael Downing Street gyda’i wraig, eu plant a’u ci.

Mae’n un o’r ychydig Dorïaid profiadol sydd dal yn Aelod Seneddol, a bu’n ymladd yn chwyrn am ei sedd yn Godalming and Ash.

Gydag amheuon y bydd Rishi Sunak yn camu lawr fel arweinydd y blaid Geidwadol yn sgil canlyniad siomedig i’w blaid, bydd rhai’n cwestiynu a fydd Jeremy Hunter yn trio am yr arweinyddiaeth eto ar ôl methu ddwywaith yn 2019 a 2022.

Ac am y darlun dros y Deyrnas Unedig, gallwch ddysgu mwy yma:

Gwleidyddiaeth

Keir Starmer a’r Blaid Lafur ar eu ffordd i Rif 10

Cadi Dafydd

Ledled y Deyrnas Unedig, mae Llafur wedi ennill mwyafrif sylweddol gan lwyddo i wrthdroi canlyniad gwael 2019

Dim ond pum sedd sydd heb gyhoeddi eu seddi erbyn hyn – tair yn yr Alban a dwy yn Lloegr.

Yma, mae Elin Wyn Owen, gohebydd golwg360, yn crynhoi’r darlun yng Nghymru wedi i ni ddeffro i fwy o wyrdd a choch ar fap gwleidyddol Cymru.

Gwleidyddiaeth

Etholiad 2024: Y darlun yng Nghymru

Elin Wyn Owen

Dros nos, mae mwy o goch a gwyrdd wedi ymuno â map gwleidyddol Cymru wrth i’r Blaid Lafur a Phlaid Cymru adennill etholaethau a chipio rhai newydd

Mae’r canlyniadau yn agosau at eu diwedd bellach – dim ond naw sedd sydd ar ôl i’w cyhoeddi. Mae pedair o’r rheiny yn yr Alban, un yng Ngogledd Iwerddon a’r gweddill yn Lloegr.

Mae’n debyg y bydd nifer seddi’r SNP yn syrthio o 48 i 8 yn dilyn yr etholiad.

Dyma oedd ymateb Rhun ap Iorwerth i ganlyniadau gwael yr SNP wrth siarad â golwg360 ar ôl y cyfri yn Ynys Môn fore heddiw, gan gymharu’r system i Gymru.

“Be sydd gennym ni mewn gwirionedd ydi dwy system etholiadol a dau gyd-destun gwleidyddol gwbl wahanol,” meddai.

“Mae’r SNP, drwy y llwyddiant mawr sy’n mynd ôl dim yn bell o ugain mlynedd erbyn hyn, a’r ffaith eu bod wedi bod yn arwain llywodraeth a’r heriau mae hyn ei olygu – ydi, dyma ydi ruddemau gwleidyddiaeth yn aml iawn, ond dwi’n hyderus iawn y bydd y SNP yn gallu ail-adeiladu.

“Mae’r neges dros annibyniaeth wrth gwrs yn parhau yn gryf iawn yno.”

Canlyniad mawr … Liz Truss yn colli mwyafrif o fwy na 26,000. Dim ond 630 oedd ynddi ond mae’n chwalfa go iawn. Ac un o’r rhai a aeth a’i phleidleisiau hi oedd ymgeisydd annibynnol o’r enw James Bagge, dyn a’i dad-cu a’i fam-gu yn Gymry Cymraeg o Ddyffryn Teifi!