Etholiad Cyffredinol 2024 – y pleidleisio

Tra ein bod ni’n aros i ddod â llun i chi o etholaeth Rhun ap Iorwerth, lle mae Llinos Medi yn sefyll, dyma ddadansoddiad ein gohebydd gwleidyddol o’r ynys (tu ôl y wal dalu).

Cyfoes

Etholiad ’24: Ynys Môn

Rhys Owen

Un o seddi mwyaf diddorol Cymru, lle mae disgwyl ras agos iawn rhwng Plaid Cymru, Llafur a’r Ceidwadwyr

Dyma oedd gan arweinydd Plaid Cymru i’w ddweud fore heddiw:

https://x.com/RhunapIorwerth/status/1808743778754211848

Mae Vaughan Gething, Prif Weinidog Cymru ac arweinydd Llafur Cymru, wedi bod allan yng Nghaerdydd gyda’i dîm yn gynnar fore heddiw (Llun: X Vaughan Gething).

Mae disgwyl i Rhun ap Iorwerth fwrw ei bleidlais ym Môn unrhyw funud nawr.

Bore da!

Heddiw (dydd Iau, Gorffennaf 4) yw’r diwrnod mawr.

Mae gorsafoedd pleidleisio ledled y wlad bellach ar agor, a byddan nhw’n cau am 10:00 heno. Yn fuan ar ôl hynny, bydd y pleidleisiau’n dechrau cael eu cyfri, ac fe gawn ni wybod yn y man pwy sydd wedi ennill.

Arhoswch gyda ni!

Wrth i’r ymgyrchu ddod i ben, dyma ddadansoddi rywfaint ar ymgyrchoedd y pleidiau dros y chwe wythnos ddiwethaf.

Y Blaid Lafur

Mae Keir Starmer wedi gwneud ambell daith i Gymru, yn aml yn cael ei weld efo Vaughan Gething, hyd yn oed ar ôl iddo golli pleidlais diffyg hyder yn y Senedd.

Gan Lafur, mae’r neges wedi bod yn glir – pleidleisiwch dros Lafur a gewch chi fwy o gydweithio, ac o ganlyniad i hynny, well bargen i Gymru….

Er bod maniffesto Llafur yn un mawr, does yna ddim llawer o addewidion cryf o ran polisïau cadarn. Felly pe baen nhw’n fuddugol, bydd rhaid i bethau ddod yn gliriach ar ôl i’r cyllid brys gael ei gyhoeddi cyn yr haf.

Y Ceidwadwyr

Efo’r Ceidwadwyr, mae’n teimlo fel eu bod nhw wedi gorfod oedi a meddwl am syniadau ffres i drio newid meddylfryd.

Cofiwch yn ôl i gychwyn yr ymgyrch pan oedd Rishi Sunak yn pwysleisio’r clo triphlyg ar bensiynau i ddenu pleidlais yr henoed. Yna, cafwyd polisi ar wasanaeth cenedlaethol, rhywbeth gafodd ei gyfathrebu yn wael iawn gyda nifer yn ei ddehongli fel ryw fath o call to arms.

Erbyn hyn, mae’n teimlo fel pe bai’r bws Ceidwadol wedi dod i stop ar y llinell derfyn, gyda’r Gweinidog Mel Stride yn cyfaddef bod posibilrwydd mawr o gael mwyafrif enfawr i’r Blaid Lafur.

Plaid Cymru

Ar gychwyn yr ymgyrch, roedd yn ymddangos fel pe bai’r arweinydd Rhun ap Iorwerth yn cyfaddef y bydd yr etholiad yn un “heriol” i’r Blaid, yn enwedig gan ystyried bod newid y ffiniau yn gostwng nifer y seddi o 40 i 32 yng Nghymru.

Ond gyda sŵn mawr am HS2 a chyfleoedd i Rhun ap Iorwerth fynd ar ddadleuon cenedlaethol, mae’n edrych fel pe bai’r Blaid mewn cyflwr gwell na’r disgwyl yn mynd i mewn i’r etholiad fory.

Ennill yn Ynys Môn a Chaerfyrddin, a bydd y gwynt yn hwyliau Plaid Cymru wrth edrych tuag at etholiad y Senedd yn 2026.

Darllenwch y darn safbwynt cyfan, gan gynnwys ymdrin ag ymgyrchoedd Reform a’r Democratiaid Rhyddfrydol, yma:

Gwleidyddiaeth

❝ Golwg Rhys ar Wleidyddiaeth: Ymgyrchu yn dod i ben, ond a fydd newid i Gymru?  

Rhys Owen

“Mae cwestiynau amlwg dal i fod am sut y bydd y llywodraeth nesaf yn mynd i’r afael â’r heriau sy’n wynebu’r Deyrnas Unedig”

Cofiwch eich ID i gael lleisio barn

Am y tro cyntaf mewn etholiad cyffredinol, bydd angen i bleidleiswyr ddangos ID ffotograffig cyn cael eu papur pleidleisio. Bydd yr etholiad yn dilyn yr un drefn â’r etholiad Comisiynwyr yr Heddlu fis Mai.

Mae’r mathau o ID sy’n cael eu derbyn yn cynnwys:

– Pasbort

– Trwydded yrru

– Rhai cardiau teithio rhatach megis pas bws person hŷn

– Y Dystysgrif Awdurdod Pleidleisiwr.

Bydd pleidleiswyr yn gallu defnyddio ID sydd wedi dirwyn i ben os gellir eu hadnabod o’r ffotograff o hyd.

Fe fydd gorsafoedd pleidleisio yn agor am 7 bore fory, ac ar agor tan 10yh.

“Cyn i chi fynd i’r orsaf bleidleisio, gwnewch yn siŵr bod gennych yr ID sydd ei angen arnoch i bleidleisio. Bydd angen i chi ddangos y fersiwn wreiddiol, ni fydd copïau na lluniau yn cael eu derbyn,” meddai Rhydian Thomas, Pennaeth y Comisiwn Etholiadol, Cymru.

“Os na fyddwch yn cofio dod â’ch ID gyda chi i’r orsaf bleidleisio, gallwch ddychwelyd yn ddiweddarach yn y diwrnod gyda’ch ID.

“Bydd unrhyw un sy’n sefyll mewn ciw am 10pm yn gallu bwrw ei bleidlais.”

Waeth i ba blaid y byddan nhw’n perthyn, bydd gan Gymru lai o Aelodau Seneddol yn San Steffan ar ôl yr etholiad fory. 

Mae’r newid ffiniau yn golygu mai 32 o etholaethau fydd yng Nghymru, yn hytrach na 40. 

Oni bai am Ynys Môn, sydd gan statws arbennig gan ei bod hi’n ynys, mae newidiadau i ffiniau bob un o’r etholaethau eraill.

Cewch wybod mwy am sut mae pob un o’r etholau hynny wedi newid drwy fynd i’r rhestr ar waelod y dudalen Etholiad Cyffredinol 2024.

Wrth glicio ar y gwahanol seddi, gallwch weld rhestr o bob ymgeisydd ym mhob etholaeth hefyd.

Mae Keir Starmer wedi dechrau ei ddiwrnod olaf o ymgyrchu yn Hendy-gwyn ar Daf yn Sir Gaerfyrddin.

Yno cafodd gwmni Vaughan Gething, Prif Weinidog Cymru, a Martha O’Neil, ymgeisydd y Blaid Lafur yn yr etholaeth.

Yr amcan fu’r tri siaradwr yn ei bwysleisio oedd cydweithio rhwng y Senedd a San Steffan er lles pobol yng Nghymru. Mae’r neges yma wedi cael ei hailadrodd dro ar ôl tro yn ystod yr ymgyrch.

Bydd llawer o sylw yn cael ei roi i’r addewid i wella’r berthynas o’r cychwyn cyntaf pe bai Keir Starmer yn fuddugol yn ei ymgyrch i fod yn Brif Weinidog ddydd Gwener.

Mae’r lleoliad yn un arwyddocaol hefyd, yn etholaeth Caerfyrddin, lle mae’r arolygon barn yn gweld brwydr agos iawn rhwng Martha O’Neil ac Ann Davies o Blaid Cymru. Bydd Llafur yn awyddus i drechu Plaid Cymru, yn ogystal â’r Ceidwadwyr, yr etholiad hwn, wrth iddyn nhw geisio ailsefydlu’r naratif fod y Blaid Lafur yng Nghymru yn brwydro i fod yn unedig, yn enwedig ar ôl problemau amlwg Vaughan Gething yn ei fisoedd cyntaf yn Brif Weinidog.

Gallai’r Ceidwadwyr golli pob sedd yng Nghymru, yn ôl yr arolwg barn diwethaf.

Mae pôl piniwn Barn Cymru yn awgrymu ei bod hi’n bosib i Lafur ennill 29 o’r 32 sedd yn y wlad, a’u bod nhw am ennill 40% o’r bleidlais dros y wlad.

Gallai hynny olygu eu bod nhw’n cipio Wrecsam, Sir Fynwy a Bro Morgannwg gan y Torïaid.

Yn ôl yr arolwg, mae’r ras am yr ail safle o ran cyfran y bleidlais yn dynn rhwng y Ceidwadwyr a Reform, gyda’r ddwy blaid ar 16% o’r gefnogaeth yn ôl y sampl diweddaraf o’r boblogaeth.

Mae pedair sedd yn rhy agos i’w darogan, medd y pôl piniwn gan YouGov ar ran ITV Cymru a Phrifysgol Caerdydd. Y seddi hynny yw Ynys Môn a Chaerfyrddin, lle mae hi’n debygol o fod yn dynn rhwng Llafur a Phlaid Cymru; Aberhonddu, Maesyfed a Chwm Tawe rhwng y Democratiaid Rhyddfrydol a’r Ceidwadwyr; a Maldwyn a Glyndŵr rhwng Llafur a’r Ceidwadwyr.

Dangosa’r pôl piniwn fod 14% o’r rhai gafodd eu holi am bleidleisio dros Blaid Cymru, ac mae’r data’n awgrymu mai nhw fydd yn ennill yng Ngheredigion Preseli a Dwyfor Meirionnydd.

Bore da ar y diwrnod cyn yr etholiad!

Beth am ddechrau drwy edrych ar y sefyllfa yng Nghymru wedi’r Etholiad Cyffredinol diwethaf yn 2019.

Mae newid ffiniau etholaethau a chwtogi nifer Aelodau Seneddol Cymru o 40 i 32 yn golygu y bydd hi’n anoddach cymharu, ond fel hyn roedd sefyllfa’r pleidiau yn San Steffan wedi’r etholiad diwethaf:

Llafur: 22 sedd

Y Ceidwadwyr: 14 sedd

Plaid Cymru: 4 sedd