Etholiad Cyffredinol 2024 – y canlyniadau

Canlyniad mawr … Liz Truss yn colli mwyafrif o fwy na 26,000. Dim ond 630 oedd ynddi ond mae’n chwalfa go iawn. Ac un o’r rhai a aeth a’i phleidleisiau hi oedd ymgeisydd annibynnol o’r enw James Bagge, dyn a’i dad-cu a’i fam-gu yn Gymry Cymraeg o Ddyffryn Teifi!

Cadarnhad bod Liz Truss, oedd i weld yn hwyr i’r cyhoeddiad yn King’s Lynn & West Norfolk, wedi colli’i sedd.

Treuliodd Liz Truss ychydig dros 40 diwrnod fel Prif Weinidog yn 2022, a bu ei chyfnod yn llawn ansefydlogrwydd economaidd.

Does yna’r un cyn-Brif Weinidog wedi colli’u sedd yn y Deyrnas Unedig yn y cyfnod diweddaraf, ac yn 2019 roedd gan Liz Truss fwyafrif o tua 25,000 o bleidleisiau. 630 o bleidleisiau oedd rhyngddi hi a Terry Jermy, Aelod Seneddol newydd Llafur, yn yr etholaeth eleni.

Y BBC yn dweud eu bod nhw wedi cael “arwydd cryf” bod Liz Truss, y cyn-Brif Weiniodog, wedi colli’i sedd. Dydy’r canlyniad heb gael ei gyhoeddi eto. 

Yn ol cyn Brif Weinidog Cymru, Mark Drakeford, mi fydd Keir Starmer yn well Prif Weinidog nag yr oedd wrth arwain yr wrthblaid. Mi ddywedodd wrth y BBC y byddai ei gryfderau yn “dod i’r amlwg” yn y swydd.

Yn y cyfamser, mae arweinydd y Ceidwadwyr yn y Senedd, Andrew R T Davies, wedi dweud bod angen iddyn nhw ymddiheuro am y pum mlynedd diwetha’.

Ar ôl noson lwyddiannus dros ben i Blaid Cymru yn Ynys Môn, siaradais efo Rhun ap Iorwerth am lwyddiant Llinos Medi yn cipio’r sedd i’r blaid am y tro cyntaf ers etholiad 1997 o dan Ieuan Wyn Jones:

“Mi oedd o’n deimlad bendigedig i weld hi’n ennill, a do mi wnes i ryw fath o wenu i fi fy hun yn meddwl ar un adeg o’n i yn mynd i fod yn sefyll yn y fan honno,” meddai.

“Fel arweinydd Plaid a ffrind a rhan o’r tîm iddi hi yma yn Ynys Môn oedd gen i ddim byd ond balchder dros Linos a dw i’n dymuno yn dda iddi hi.”

I rai ohonoch chi sydd ond wedi codi, dyma oedd y canlyniadau yn llawn:

Plaid Cymru (Llinos Medi) – 10,590

Ceidwadwyr (Virginia Crosbie) – 9,953

Llafur (Ieuan Môn Williams) – 7,619

Reform UK (Emmett Jenner) – 3,223

Gwyrddion (Martin Schwaller) – 604

Lib Dems (Leena Farhat) – 439

Newyddion

Plaid Cymru: “Canlyniad arbennig ond gwaith adeiladu at etholiad nesaf y Senedd”

Rhys Owen

Dyna eiriau Rhun ap Iorwerth, arweinydd Plaid Cymru, wedi iddyn nhw ennill pedair sedd, gan gynnwys yn Ynys Môn

Mae’r SNP wedi cael noson ddifrifol yn yr Alban, efo’r disgwyl y byddan nhw’n colli 39 o’u 48 sedd. Ond mae canrannau’r bleidlais yn adrodd stori ychydig yn whanol – ar hyn o bryd, maen nhw ar 30% o’i gymharu a 37% i Lafur, sydd ar fin ennill llwyth o seddi yn ol, yn enwedig yn ardal Glasgow a Chaeredin.

Mae James Cleverly, yr Ysgrifennydd Cartref o hyd ar hyn o bryd, wedi cadw ei sedd yn Braintree – yn wahanol i 10 aelod o’r Cabinet. Wrth gydnabod noson anodd i’r Ceidwadwyr, mi ddywedodd bod angen osgoi “atebion tenau i broblemau cymhleth”. Cyfeiriad siwr o fod at y frwydr sydd ar fin dechrau am enaid ei blaid,

Draw yng Ngogledd Iwerddon, mae bellach yn amlwg mai Sinn Féin yw’r blaid fwyaf yn San Steffan. Mae’r blaid weriniaethol wedi ennill saith sedd, a dydy hi ddim yn bosib i’r DUP unoliaethol orffen gyda mwy o seddi na Sinn Féin.

Dydy Aelodau Seneddol Sinn Féin ddim yn cymryd eu seddi yn Nhŷ’r Cyffredin.

Sinn Féin yw’r blaid fwyaf yng nghynulliad Stormont ac ar lefel cynghorau lleol Gogledd Iwerddon.

Un ychwanegiad bach at y dadansoddiad canrannau …

Yn 1997, mi gafodd Llafur 54.7% o’r bleidlais.

Gwerth edrych ar y canrannau yng Nghymru …

Er eu bod nhw wedi ennill naw sedd yn ychwanegol, mae canran pleidlais Llafur lawr i 37% o 40.9% yn 2019. Er fod y Ceidwadwyr wedi dod yn ail (jyst) mi rannodd eu canran o’r bleidlais i 18%. Dim ond un pwynt oedd Reform y tu ol iddyn nhw … ond mae’n anodd cymharu am na wnaethon nhw (hy plaid Brexit) sefyll mewn sawl sedd yn 2019. Mae’r dyfarniad yn glir yn achos Plaid Cymru, i fyny o 9.9% i 15%. Y Democratiaid Rhyddfrydol yn codi 1 a’r Gwyrddion 4, ond o lefel isel iawn.