Etholiad Senedd 2021 – dydd Gwener

Y sylwebydd gwleidyddol, Melanie Owen, yn dweud ar S4C ei bod hi wedi sbwylio ei phapur pleidlais…!

“Doedd na neb roeddwn i’n gallu dewis!” medde Melanie.

Wel, ma hynny’n sylwebaeth…

Seddi ymylol

Wrth i’r canlyniadau etholaethol ddechrau dod i mewn, un peth sy’n werth ei nodi yw cymaint ohonynt sy’n seddi cymharol ymylol – yn ôl yn 2016 cafodd 13 o’r 40 sedd etholaeth eu hennill o lai na 3,000 o bleidleisiau (h.y. dros chwarter ohonynt) ac mewn 6 etholaeth roedd y mwyafrif buddugol yn is na 1,000 o bleidleisiau. Ai tebyg fydd y patrwm eleni eto?

Yn achos y seddi etholaethol un categori allai ddylanwadu tipyn ar natur y canlyniadau a gawn erbyn diwedd y cyfri yw rheini y mae Llafur yn eu dal ond lle mae’r Ceidwadwyr yn herio.

Mae Llafur yn dal 12 o seddi etholaethol lle roedd y Ceidwadwyr yn yr ail safle yn 2016 ac mae 4 o’r seddi hyn yn rhai lle ma gan Lafur fwyafrif o lai na 2,000 o bleidleisiau. Mae’r seddi ymylol hyn yn cynnwys Bro Morgannwg (777), Dyffryn Clwyd (768), Gwyr (1,829), Wrecsam (1,325).

Yn ogystal mae rhai seddi eraill lle roedd y mwyafrif Llafur yn dipyn mwy sylweddol yn 2016, ond bod y Ceidwadwyr wedi llwyddo eu cipio yn etholiad San Steffan 2019, er enghraifft De Clwyd (3,016) a Delyn (3,582).

Gallai beth sy’n digwydd yn yr etholaethau hyn ddylanwadu tipyn ar beth fydd cydbwysedd grym y Senedd nesaf ym Mae Caerdydd.

Ffactor arall sy’n werth ei gofio wrth ystyried beth allai ddigwydd yn achos nifer o’r seddi  Llafur/Ceidwadol hyn yw dylanwad y bleidlais UKIP ar y canlyniadau nol yn 2016 – bryd hynny roedd 5 o seddi (Bro Morgannwg, Dyffryn Clwyd, Gwyr, Wrecsam a Delyn) lle daeth y Ceidwadwyr yn ail i Lafur ond lle roedd canran y bleidlais i UKIP yn uwch na’r mwyafrif Llafur. Beth fydd yn digwydd i’r bleidlais honno y tro yma?

Mater arall fydd yn peri pryder i’r Rhyddfrydwyr yw fod canlyniad Maldwyn yn awgrymu y byddant yn ei chael hi’n anodd ennill sedd rhestr yn y Canolbarth a’r Gorllewin.

Mae hynny’n golygu fod dyfodol cynrychiolaeth seneddol y Blaid yn nwylo Bill Powell a Rodney Berman. Mae hynny wrth reswm yn awgrymu fod na beryg gwirioneddol na fydd unrhyw Democratiaid Rhyddfrydol yn y Senedd newydd.

Mae’r neges gynta’ wedi dod – chwalfa pleidlais y Democratiaid Rhyddfrydol ym Madlwyn.

Teimlad tebyg sydd yng Ngheredigion, lle mae’r ymgyrch wedi bod yn anweledig bron.

Heb Kirsty Williams ym Mrycheiniog a Sir Faesyfed, mae’n bosib mai dyma ddiwedd dylanwad yr elfen Ryddfrydol yng ngwleidyddiaeth Cymru ers 150 mlynedd.

Pethau i edrych amdanyn nhw…. Rhif 1

Faint fydd yn pleidleisio?

Fel rheol mae nifer isel o bleidleiswyr yn ffafrio’r pleidiau sydd â chefnogaeth soled a threfniadau da – hyd yn oed yn oes y pleidleisiau post.

Erbyn hyn, oherwydd y post, dydi’r tywydd ddim yn cael cymaint o effaith: yr hen syniad oedd, tywydd braf = da i Lafur.

Weithiau, mi allwch chi gael lefel pleidleisio’n amrywio’n sylweddol rhwng plaid a phlaid – os ydi cefnogwyr wedi cael eu siomi.

Mi ddigwyddodd hynny i Lafur fwy nag unwaith mewn etholiadau diweddar.

Un elfen fach arall ychwanegol y tro yma – faint o’r bobol ifanc 16 ac 17 oed fydd yn pleidleisio; roedd llai na’r hanner wedi cofrestru.

Canlyniad Maldwyn yn un difyr iawn. Dim sioc o ran y fuddugoliaeth Geidwadol sylweddol – ond y Democratiaid Rhyddfrydol yn drydydd y tu ôl i Blaid Cymru (na wnaeth, chwi gofiwch, sefyll yma yn Etholiad Cyffredinol 2019). Os ydi patrwm tebyg yn cael ei ailadrodd yn eu pleidlais ledled Cymru, bydd hyd yn oed ennill sedd restr yn heriol.

Er bod sylw heddiw ar bleidiau eraill, mae posibiliad cryf y bydd yr hen draddodiad Rhyddfrydol Cymreig yn dod i ben yn gyfan gwbl heddiw mewn ffordd ddigon anurddasol.

David Deans o’r BBC yn nodi bod pleidlais y Democratiaid Rhyddfrydol i lawr 10.9% … etholiad anodd arall iddyn nhw o bosib…

Lib Dem vote in Mont down 10.9% https://t.co/2rkbupO8lW

— David Deans (@DeansOfCardiff) May 7, 2021

Â’r canlyniadau yn dod trwyddo gyda’r dydd eleni, mae newyddiadurwyr hyd a lled Cymru wedi bod yn llawenhau – noson gynnar oedd hi i’r rhan fwyaf ohonom neithiwr!

Wedi dweud hynny mae disgwyl diwrnod ddigon hir heddiw, ac mae newyddiadurwyr amlycaf Cymru wedi rhoi cip tu ôl y llen o’r hyn a fydd yn cadw nhw i fynd dros yr oriau nesa’…

Dim ond dŵr a ffrwythau sydd gan griw golwg360 – ry’n ni’n griw iach!

Could you pick me up some snacks from Tesco? "Sure"

I think this is at the top end of the definition of some pic.twitter.com/3W0I3kgQsz

— David Deans (@DeansOfCardiff) May 7, 2021

I also don’t need anyone to tell me this is a really depressing election #snackwatch pic.twitter.com/XU7C8aZOhV

— Ruth Mosalski (@ruthmosalski) May 7, 2021

Ers tro dwi di meddwl fod rhannau o Faldwyn yn debyg i Geredigion. Elwyn Vaughan i’r Blaid yn ymgeisydd rhagorol ac efallai wedi dechrau elwa ar botensial Plaid Cymru yn y sedd hwnnw. Y canlyniad ym Maldwyn yn atgoffa rhywun hefyd y bydd na wahaniaethau mawr iawn ar draws y wlad yn hynt a helynt y pleidiau.

Canlyniad cyntaf y dydd, gyda Russell George yn cadw Maldwyn i’r Ceidwadwyr.