Etholiad Senedd 2021 – dydd Gwener

Llafur yn cadw Aberafan.

Rydyn ni wedi dweud ei bod hi’n ddiwrnod gwael i Blaid Cymru – mae o – ac yn un siomedig i’r Ceidwadwyr – mae o – ond mae’n dod yn gynyddol amlwg fod yr hyn sy’n wynebu’r Democratiaid Rhyddfrydol ar lefel wahanol.

Maen nhw wedi gweld gostyngiadau difrifol yn eu pleidlais yn eu cefn gwlad traddodiadol a’r ardaloedd dinesig y gwnaethon nhw ymwreiddio ynddynt yn ddiweddarach. 16% i lawr yng Nghanol Caerdydd, 22% i lawr yng Ngheredigion, ac 11% i lawr ym Maldwyn gyda Brycheiniog yn edrych yn ddu.

Mae’r blaid wedi cael ei gwasgu o’r blaen, a mynd drwy gyfnodau anodd, ond nid yn agos i’r graddau hyn yng Nghymru.

Nid dweud mawr ydi dweud fod o’n teimlo bod eu cyfraniad at wleidyddiaeth Cymru ar ben.

Llafur yn cadw Torfaen.

Wrth dynnu tuag ar derfyn diwrrnod cyntaf y cyfrif rhywfaint o sylwadau mwy personol wrth wrando ar ganlyniadau Llanelli a’r Rhondda.

Rwy’n dweud hyn wedi cydweithio gydag un o’r buddugwyr yn rhadlon iawn am y ddwy flynedd ddiwethaf – mae Lee Waters i’m tyb i yn rhywun a wneith gyfraniad sylweddol i wleidyddiaeth Cymru dros y cyfnod nesaf.

OND, mae Leanne Wood a Helen Mary Jones wedi rhoi oes o wasanaeth i Blaid Cymru ac wedi gweithio dydd a nos dros eu hetholaethau nhw.

Mae’n arwydd o ba mor galed yw gwleidyddiaeth fod y ddwy ddim yn dychwelyd i’r Senedd er gwaetha’ eu gwaith nodedig.

Yr her yn fan hyn yw fod aelodau o bleidiau eraill hefyd yn gweithio eu heinoes allan o blaid yr etholaeth – neu bod y cyd-destun yn tra-arglwyddiaethu ac felly dyw’r gwaith caled ddim yn cael ei adlewyrchu.

Dwi wir yn gobeitio y bydd y ddwy yn parhau i wneud cyfraniad i wleidyddiaeth Cymru, ac am funud neu ddau gobeithio wnewch chi faddau i mi eiiliad neu ddwy siom er gwaetha rhinweddau eu holynwyr.

Diolch Leanne a Helen. Mi fydd y Senedd yn dlotach lle hebddoch

Er gwaethaf siom fawr i Blaid Cymru yn Llanelli, mae’n debyg mai yn y Rhondda y bydd ganddi’r cwestiynau mwyaf anodd i’w hateb.

Pam fod y canlyniad yno mor wahanol i’r seddau y llwyddodd Plaid Cymru i’w cadw? (Gan gymryd y bydd etholaeth Adam Price yn dilyn patrwm tebyg i seddau eraill y gorllewin.) Ni ellir beio methiant Leanne Wood am ddiffyg sylw ar y cyfryngau, ac mae hi wedi bod yn aelod gweithgar ac adnabyddus yn lleol.

Mae’r Rhondda wedi dioddef yn waeth na’r rhan fwyaf o leoedd yn sgil Covid, ond dydi hyn ddim wedi effeithio ar boblogrwydd Llywodraeth Cymru.

Mae’n ymddangos mai dim ond unwaith yn y pedwar amser mae Plaid Cymru’n llwyddo yn y cymoedd a’u bod nhw’n gwbl analluog i ddal gafael ar unrhyw enillion. Yn sicr, byddai disgwyl i boblogrwydd personol Leanne Wood wedi sicrhau pleidlais uwch na’r hyn a gafodd.

Efallai fod Llanelli fymryn yn fwy anodd iddyn nhw’r tro hwn. Er bod Helen Mary Jones yn ffigur adnabyddus yn genedlaethol, rhaid cofio nad ydi hi wedi cynrychioli Llanelli ers 10 mlynedd bellach, ac roedd ganddi wrthwynebydd cryf yn Lee Waters.

Llafur yn cadw Canol Caerdydd.

Mae’r Democratiaid Rhyddfrydol wedi chwalu yng Nghanol Caerdydd hefyd … eu pleidlais wedi haneru bron. Ond Llafur yn gry iawn eto a Phlaid Cymru’n dod yn drydydd gan ddod yn agos at ddyblu’u pleidlais.

Rhanbarthau Canol De Cymru a Dwyrain De Cymru yn cyfri fory… lwcus bo’ dim byd ’da ni’n planned te…!

“Mae’r canlyniad yn y Rhondda yn un torcalonnus i bob pwrpas,” meddai Ben Lake, Aelod Seneddol Ceredigion yn San Steffan.

Dywedodd fod Leanne Wood yn aelod sy’n uchel iawn ei pharch yng Nghymru, a thu hwnt.

“Mae nifer o bethau mewn etholiad sydd tu hwnt i’ch rheolaeth chi. O be dw i ar ddeall, fe wnaeth Leanne bopeth o fewn ei rheolaeth.

“Ond, mae Elizabeth Buffy Williams yn uchel ei pharch yn yr etholaeth.”

“[Mae’n bosib] edrych ar y Rhondda fel sedd mae’r Blaid Lafur wedi bod yn llwyddiannus wrth sianelu ei hadnoddau.

“Fe wnaeth y tîm ymgyrchu yn Llanelli eu gorau glas, ac mae hi wedi bod yn anodd i bob plaid oherwydd Covid,” ychwanegodd Ben Lake yn dilyn colled Plaid Cymru yno.

“Roedden nhw’n brwydro’n erbyn Lee Waters, sy’n ddeiliad uchel ei barch.”

Yn ôl Richard Wyn Jones, mae’r Blaid Lafur wedi llwyddo i “droi y sedd ymylol yn sedd ddiogel”.

“Dw i jyst ddim yn meddwl bod peiriant ymgyrchu Plaid Cymru – ei threfniadaeth ganolog hi – y gallu i gasglu data [ddigon da]”

“Mae Plaid Cymru ar ei hôl hi yn y maes yma.”

“Sut ydyn ni’n efelychu’r peirianwaith yna tu hwnt i’n cadarnleoedd ni? Dyma fydd un o’r gwersi,” ategodd Ben Lake wrth ddweud fod gan Blaid Cymru beirianwaith yn eu cadarnleoedd.

“Dw i ddim yn credu” bod cwestiynau ynghylch arweinyddiaeth Plaid Cymru, ychwanegodd yr Aelod Seneddol..

“Fel pawb yn y blaid fyddwn ni’n siomedig nad ydyn ni’n creu llywodraeth.

Dywedodd fod ei blaid wedi “boddi ar y lan yn yr etholiad yma”, ond nad yw’n credu bod cwestiynau ynghylch arweinyddiaeth Adam Price.

Mae canlyniadau pob un etholaeth mewn 3/5 rhanbarth bellach wedi’u cyhoeddi. Canol De Cymru a Chanolbarth a Gorllewin Cymru yw’r ddau sydd ar ôl. Mae disgwyl i ganlyniadau rhanbarthau Cymru gael eu cyhoeddi yfory.